Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, NTV canlı yayınında gündeme ilişkin soruları yanıtladı.
6 Şubat Maraş depremlerine ilişkin konuşan Özhaseki, yaklaşık 14 milyon insanın etkilendiği depremlerde 680 bin konutun, 170 iş yerinin yıkıldığını, evlerinden uzakta yaşayan 1 milyon 900 bin kişi olduğunu aktardı.
Çadırlarda yaşayan pek kimsenin kalmadığını söyleyen Özhaseki, “500 binden fazla insan konteyner kentlerde kalıyor. Çok az kişi yurtlarda, sosyal tesislerde kalıyor. 1 milyon 300 bin insana ki 325 bin aileye tekabül ediyor, kira yardımında bulunuyoruz. Dışarıda olan insanları bir an önce güvenli konutlara almak gibi birinci derecede önemli bir vazifemiz var” diye konuştu.
Deprem bölgesinde konutlarıyla ilgili soruları yanıtlayan Özhaseki, “O bölgelerde şu ana kadar 180 binden fazla ihale aldık. Konutların büyük bir kısmını ekim, kasım ve aralık gibi zaten teslim edeceğiz. Bunları hak sahiplerine dağıtacağız. Bu arada 300 binden fazla konutun da rezerv alanlarında yapılması için çalışmalarımız hızlı bir şekilde devam ediyor” bilgisini verdi.
Özhaseki, deprem bölgesinde rezerv alanları bulmanın zor olduğunu söyleyerek, “Bir taraftan hazine arazisi arıyoruz, şehirden çok uzakta olmasın istiyoruz. Bir tarafta da zemin güvenilir olsun istiyoruz” dedi. Deprem bölgesinin inşa edilme süreciyle ilgili konuşan Özhaseki, dere yataklarının olduğu ve fay hatlarının geçtiği yerlerde yapılaşmaya izin vermediklerini ifade etti.
Bakan Özhaseki, Yerinden Dönüşüm Projesi’ne ilişkin de şu bilgileri verdi:
“Vatandaşa siz evinizi dönüştürmek isterseniz size kredi veririz, dönüştürün. Müteahhitlerle anlaşacaksanız eğer size bu aşamada tip sözleşmeler de verebiliriz, yapı denetim firmalarının masraflarından da kurtulun, yeter ki siz merkezdeki evinizi dönüştürün, biz sizi destekleyelim diye prensip kararı aldık. Ruhsat aşamasından yapının son aşamasına denetim yapacağız. Bir de her bir aşamaya kadar kendilerine para vermeye devam edeceğiz, yani 1 milyon 300 bin liraya kadar konutlar için, 750 bin liraya kadar da işyerleri için destekte bulunuyoruz.”
‘İSTANBUL’DA 600 BİN KONUT ÇOK RİSKLİ’
Özhaseki, İstanbul’daki kentsel dönüşüme ilişkin soru üzerine, olası bir depremin kendilerini korkuttuğunu dile getirerek, “İstanbul gerçekten bizi korkutuyor. İstanbul’da deprem bir beka meselesi. Şöyle bir rakam var elimizde 6 milyon civarında konut var. Bunun 600 bini çok riskli, ilk etapta yıkılacak gibi gözüküyor. Durduğu yerde yıkılan binalar var zaten. Böyle bir ortamda bizim uykumuzu yitirip çok hızlı şekilde vaziyet almamız icap ediyor” açıklamasını yaptı.
“İstanbul’da yıllardır süren bir kentsel dönüşüm mücadelesi var” diyen Özhaseki, “2012’de yasa çıkmış. 11 yıl içerisinde Kentsel Dönüşüm Yasası’nın getirdiği avantajları kullanarak İstanbul’da 800 bin kadar bağımsız birim yenilendi. Şu anda da 180 bin civarında konut ve işyeri yenilenmek üzere. Yani neredeyse 11 yılda çıkardığımız yasayla 1 milyona yakın bağımsız birimi yeniledik” ifadelerini kullandı.
Tarihi eserlerle ilgili inceleme
“Tarihi eserlerle ilgili tespitler yapıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı işe başlıyor. Konutlar yıkılabilir, çok özelliği olmayabilir. 1000-2000 yıllık eserlerin korunması bizler için çok önemli. Şehir merkezlerini özellikle biz yapmak istiyoruz. Şehir merkezlerini doğru inşa edersek geleceğe de doğru adım atmış oluruz. Adıyaman merkezdeki Musalla mahallesi. Kimlikli binaların hepsini Kayserili hayırseverler yapacak. Tescilli eserleri bizim mutlaka yapmamız gerekiyor. Pazarcık deprem merkezinde meydan ve müze oluşturuyoruz, unutulmasın diye.
İstanbul gerçekten bizi korkutuyor. İstanbul’da deprem bir beka meselesi. 6 milyon civarında konut var. 600 bini çok riskli, ilk etapta yıkılacak gibi görünüyor. 600 bini depreme dayanmaz. Durduğu yerde yıkılan binalar var. Uykumuzu yitirip çok hızlı vaziyet almamız gerekiyor. Himalayalar’dan başlayıp Alpler’e kadar uzanan en riskli 5 ülke arasında yer alıyor.
70-80 yıllık mesafede Marmara’da beklenen deprem var. Süresini doldurmuş gibi görünüyor. Olursa da geç olsun ki gayret edip yol alalım, evleri sağlam hale getirelim diye çabalıyoruz. Birkaç türlü çabamız var. İstanbul’da 11 yıldır kentsel dönüşüm yasasıyla 800 bin kadar bağımsız birim yenilenmiş. Şu anda da 180 bin civarında Konut işyeri yenilenmek üzere. 1 milyona yakın bağımsız birimi yenilemişiz. Bu yeterli mi değil… Rezerv alanları burada da başlatmalıyız. Rezerv alanlarda 350 bin konutluk rezerv alan belirlendi. Elimizdeki kamuya ait yerleri bulmaya çalışıyoruz. Bundan dolayı da yerlerimiz az çok belli. Bizim Mahalle projemiz var, küçük meydanları olan konseptlerde hazırlayacağımızdan insanlar koşa koşa gelecektir. 1 milyon 20 bin insan müracaat etmiş. Yarısı Bizden kampanyasına. Yüzde 100 müracaat edenlere başlayacağız. 70 bin civarında daire ediyor. 150-200 bin konutu yenilemiş olacağız.
“Türkiye su zengini değil”
Türkiye su zengini bir ülke değil, kapıda da öyle bir tehdit var. Eskişehir’de 49,5 dereceyi gördük. Gittikçe ısınan bir ortam var. Dünya bir denge üzerine yaratılmış, dengeyi bozarsanız karşınıza felaketler geliyor. Dünyadaki dengeler bozulduğunda bin bir türlü felaketler geliyor. Paris İklim Anlaşması’na taraf olduk yükümlülükleri yerine getiriyoruz. Sanayide yeşil dönüşüm belgesi hazırlığındayız, bunları almazlarsa AB ülkelerine mal satamayacaklar. AB belgen var mı diyecek. Yoksa ihracat yapan firmalar mal satamayacak, krediye ulaşamayacak. Bunun sertifikalarını vermeye çalışıyoruz. Sıfır Atık projesi başlattık. 30 Mart Günü BM nezdinde Dünya Sıfır Atık Günü ilan edildi. 81 vilayetimizde 75-80 milyon alanda yeşil alan projesi var 100 milyona çıkarmaya çalışıyoruz. Dünyayı en fazla Çin, Hindistan, Amerika kirletiyor.
“Boş arazi bulamıyoruz”
Çevreye çıktığınızda orman arazisi başlıyor. Orman kesilip konutlaşmaya açılsın istemiyoruz. Boş arazi de bulamıyoruz. Vatandaş da yaşadığı yerden çok kopmak istemiyor. Yerinde dönüşüm için evinizi dönüştürmek isterseniz para ve kredi veririz dönüştürün. TİP sözleşmeler de verelim. Projeler de verelim. Yapı denetim masrafından da kurtulun. Yeter ki merkezdeki evinizi dönüştürün dedik.
Size parayı verelim nasıl yaparsanız yapın diye birşey yok. Zeminin sağlam olmadığı yerlerde bir daha asla yapı yapılamayacak. Sert zeminlere vatandaş yapmak istediğinde tek katlıysa projesini verelim sorun yok. Her aşamasında kendilerine para vermeye devam edeceğiz. 1,3 milyona kadar konutlar için 750 bin liraya kadar da işyerleri için destekte bulunuyoruz. Faizsiz 2 yıl geri ödemesiz, 10 yıl vadeli olarak veriyor. Vatandaşlar müthiş ilgi gösterdiler. 186 bin civarında müracaat var. 186 bin vatandaş birkaç katlı konutlar için de başvurdu. 250 bine yakın konut için vatandaşlar bize destek verin diyor. Konutları ihale ederken ihaleye çıkıyoruz. Bizden alan insanlar fabrikalardan kapı, pencere, lavabo alıyorlar, inşa edip monte ediyorlar. Yereldekilere faydası olmuyor bunun. Yereldeki mühendisten işçisine kadar istihdam doğacak. Sanayi de canlanmış olacak. Merkez canlandığı için şehirlere geri dönüşler olacak.
Binalar tespit edildiğinde ağır hasar, orta hasar ve az hasarlı diyoruz. Orta hasarlıyla ilgili mevzuat, bilim adamlarından rapor alıp belediyeden ruhsat alınırsa güçlendirme yapılabilir. Cumhurbaşkanımızın kanaati orta hasarlı binalar yorulmuş ve hasarlı binalar. Onlarca deprem oldu. Bu binalar çok yoruldular, arkasından artçılar yüzlerce… Böyle bir ortamda orta hasarlı binaların bir çoğu yakın gelecekte olabilecek depreme dayanmazlar. Biz hepsini ağır hasarlı gibi görmeye razıyız. Bizdeki yardımlardan onlar da istifade etsinler, evlerini yapsınlar. Güçlendirmek o kadar zor ki, bina içinde aylarca inşaat bitmiyor. Tam manasıyla güçlendirmek de mümkün değil. 9 şiddetindeki depreme dayanıklı olacak mevzuata sahibiz.
Biz bakanlık olarak 8 bin elemanımızla 6 milyon bağımsız birimi tek tek inceledik. Aylarca itirazlar devam etti. Giden insanlar işinde uzman insanlar. Bu konuda mahkemeleri yormak çok hoş olmayabilir. 19-20 bin civarında açılmış dava var. Rezerv alanlarla ilgili Hatay’da sorun var. Hatay 8 deprem geçirmiş ve hep aynı yere kurulmuş.
‘SON HALİNE GETİREBİLİRSEM DAVET EDECEĞİM ARKADAŞLARIMIZI’
Özhaseki, İstanbul’un Anadolu ve Avrupa yakalarında 350 bin konutluk rezerv alan belirlediklerini, buralarda bir an önce konut inşasına başlayacaklarını belirtti.
İstanbul’da deprem hazırlıklarıyla ilgili yasal düzenleme ihtiyacına ilişkin soruyu yanıtlayan Özhaseki, Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Birimi’ni başkanlığa dönüştürerek, buna bağlı bir birimi sadece İstanbul için görevlendirmek istediklerini bildirdi.
Özhaseki, İstanbul’un kentsel dönüşümü için Meclis’in toplanmasına dair taleplerinin sorulması üzerine, “İstanbul’un kentsel dönüşümü, depreme hazırlığı için Meclis toplanır. Bunun için de Meclis çağrılır. Bu hazırlığı bizim yapmamız lazım, son haline getirebilirsem davet edeceğim arkadaşlarımızı” dedi.
