Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, savaşın başlamasından bu yana Ukrayna’ya yaptığı ilk ziyarette Türkiye’nin, ülkenin yeniden imarı için gereken desteği vermeye hazır olduğunu söyledi.
BBC Türkçe’de yer alan habere göre 24 Şubat’tan beri Ukrayna’ya yaptığı ilk ziyaret için Erdoğan önce uçakla Polonya’nın Rzeszow kentine gitti, ardından karayoluyla Ukrayna’nın batısındaki Lviv kentine geçti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan önce, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile Lviv’deki Potoçki Sarayı’nda bir araya geldi.
Zelenskiy ve Erdoğan daha sonra BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ile üçlü toplandı. Toplantının ardından ortak basın toplantısı düzenlendi.
Zelenskiy, Kiev ile Moskova arasındaki tahıl anlaşmasına Birleşmiş Milletler (BM) ile birlikte aracılık eden Erdoğan’ın Ukrayna’ya yaptığı ziyaretten memnuniyetini, “Türkiye Cumhurbaşkanı’nın Ukrayna ziyareti, güçlü bir ülkeden güçlü bir destek mesajıdır” sözleriyle dile getirdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ortak basın toplantısında da “Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne ve egemenliğine desteğimizi bu vesileyle bir kez daha vurguladım” ifadelerini kullandı.
Ukrayna ve Rusya arasındaki savaşın masada çözümleneceğine inandığını belirten Erdoğan, “Diplomatik sürecin canlandırılması için uluslararası toplumun daha fazla sorumluluk üstlenmesi gerektiğine özellikle işaret ettik” dedi.
Erdoğan: Yeni bir Çernobil istemiyoruz
Görüşmelerin ana konularından biri, küresel bir nükleer felaket korkularını körükleyen, Zaporijya nükleer santrali çevresindeki askeri hareketlilik oldu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ortak basın toplantısında “Zaporijya Nükleer Santrali etrafında devam eden çatışmalardan duyduğumuz endişeyi dile getirdik. Yeni bir Çernobil yaşamak istemiyoruz” dedi.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskiy de Perşembe günü Birleşmiş Milletler’i Zaporijya nükleer santralinde güvenliği sağlamaya çağırdı.
BM Genel Sekreteri Guterres ile Lviv’de görüştükten sonra yaptığı açıklamada Zelenskiy, “BM, bu stratejik odağın güvenliğini, askerden arındırılmasını ve Rus birliklerinden tamamen kurtarılmasını sağlamalıdır” dedi.
Ukraynalı lider ayrıca tesise yönelik “kasıtlı” olduğunu söylediği Rus saldırılarını da eleştirdi.
Ukrayna ve Rusya birbirlerini, geçen Mart ayında Rusya’nın işgal ettiği Avrupa’nın en büyük nükleer santrali Zaporijya’ya saldırılar düzenlemekle suçluyor.
Erdoğan: 325 bine yakın Ukraynalıya geçici olarak ev sahipliği yaptık
Cumhurbaşkanı Erdoğan basın toplantısı sırasında Türkiye’nin Ukrayna’ya yönelik insani yardımları hakkında da bilgi verdi:
“Savaşın başından bu yana Ukrayna halkının acil insani ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla 98 tırlık insani yardım malzemesi sevk ettik, 325 bine yakın Ukraynalıya geçici olarak ülkemizde ev sahipliği yaptık.
“Ukrayna’daki şartlar normale dönünceye kadar misafir etmek üzere 1099 yetim ve 408 refakatçisinden oluşan toplam 1507 kişiyi ülkemizde kabul ettik.”
Türkiye, Ukrayna ve Rusya arasında ‘dengeli siyaset’ yürütüyor
Erdoğan daha önce, 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgale başlayan Rusya’ya giderek Rus mevkidaşı Vladimir Putin ile görüşmüştü.
Rusya ile Türkiye arasında savunma sanayi alanı başta olmak üzere birçok stratejik alanda yakın iş birliği var. İki ülke ticari ilişkileri ve Rusya’nın Türkiye’deki yatırımları da birçok alanda yaptırımlarla karşı karşıya olan Moskova için bir nevi nefes borusu oldu.
Erdoğan, bu süreçte Zelenskiy ile de defalarca telefon görüşmesi yaptı.
Birçok NATO üyesi ülkenin aksine Rusya’ya yaptırım uygulamayan Türkiye, Ukrayna ile de insansız hava aracı sevkiyatı dahil yakın bir iş birliği içinde.
“Dengeli siyaset” olarak açıklanan bu siyaset sonucu iki ülke arasında arabuluculuk yapan Ankara, savaşın ilk haftalarında Rus ve Ukraynalı dışişleri bakanlarını bir araya getirdi. Ancak henüz krizin diplomatik yollarla çözümü için bir ilerleme sağlanamadı.
Ancak küresel bir gıda krizinin yaklaşmakta olduğu bir dönemde, BM’nin ve Türkiye’nin arabuluculuğu, tahıl koridorlarının açılmasını sağladı.
Erdoğan-Zelenskiy ikili görüşmesinde ve Guterres’in de katılacağı üçlü görüşmede Ukrayna tahılının dünya pazarlarına ihracı amacıyla teşkil edilen mekanizmanın faaliyetlerinin artırılarak sürdürülmesi ile Ukrayna-Rusya savaşının diplomatik yollarla sona erdirilmesine yönelik olarak atılabilecek adımların ele alınması bekleniyordu.
Guterres’in Ukrayna’da Cuma günü Karadeniz kıyısındaki Odessa Limanı’nı, Cumartesi günü de İstanbul’da tahıl sevkiyatının yönetildiği Müşterek Koordinasyon Merkezi’ni ziyaret etmesi planlanıyor.
Erdoğan’a Lviv ziyaretinde, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, Ticaret Bakanı Mehmet Muş, Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanı Hakan Fidan, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, AKP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Ömer Çelik ile Baykar Genel Müdürü Haluk Bayraktar eşlik ediyor.
Ne olmuştu?
Dünyanın tahıl ihtiyacı önemli oranda Ukrayna ve Rusya’dan sağlanıyor.
24 Şubat’ta başlayan savaş sebebiyle milyonlarca ton tahıl Ukrayna limanlarında kalmış; Afrika başta olmak üzere birçok bölgede gıda krizi riski ortaya çıkmıştı. Uzmanlar küresel gıda krizinin yaklaşmakta olduğu uyarısında bulunuyordu.
Ukrayna, Rusya’nın kendisine kıyılardan da saldıracağı kaygısıyla limanlarını açmazken, Rusya da Ukrayna’ya giden yolları “gemilerle ek silah taşınacağını” savunarak bloke etmişti.
BM ve Türkiye’nin Rusya ile Ukrayna arasında iki aydan uzun süren arabuluculuk çalışmaları geçen ay sonuç vermiş, 22 Temmuz’da Türkiye ve BM’nin kontrolünde Karadeniz’de oluşturulacak güvenli koridorlardan tahılın dünyaya ulaştırılması konusunda uzlaşı sağlanmıştı.
Sürecin sağlıklı yürütülmesi için İstanbul’da Milli Savunma Üniversitesi içerisinde kurulan ve Türkiye, Rusya, Ukrayna, Birleşmiş Milletler (BM) yetkililerinin yer alacağı Müşterek Koordinasyon Merkezi de 26 Temmuz’da açıldı.
Anlaşmanın ardından ABD’deki vadeli işlemler piyasasında buğdayın fiyatı yüzde 5 azalışla Şubat’tan beri en düşük seviyeye geriledi. Reuters’a göre mısırda da yüzde 1 düşüş yaşandı.
Tahıl koridoru oluşturulmasına dönük çabaların ilk amacı, Odessa başta olmak üzere mayınlar nedeniyle Ukrayna limanlarında sıkışıp kalan tahıl ve diğer gıda ürünleriyle yüklü gemilerin dünya pazarlarına açılmasını sağlamaktı.
Ukrayna’dan tahıl sevkiyatı 1 Ağustos’ta 26 bin ton mısır taşıyan geminin İstanbul’a doğru yola çıkmasıyla başladı.
Gemi ilk aşamada İstanbul Boğazı’nın Karadeniz girişine demirledi; Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler’den oluşan heyet tarafından denetlenmesinin ardından Lübnan’a gitti.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından Ukrayna limanlarından Afrika’ya gıda yardımı götürecek ilk gemi de 16 Ağustos’ta yola çıktı. Etiyopya’ya gıda nakletmek için Cibuti’de bir limana yanaşacak olan gemi 23 bin ton buğday yüklü.
Ukrayna Altyapı Bakan Yardımcısı Yuriy Vaskov, Eylül ayında 3 milyon ton tahıl ihraç edebileceklerini, bu kapasitenin ayda 4 milyon tona kadar çıkarılabileceğini söyledi.
Rusya, Ukrayna, Türkiye ve BM’nin Temmuz’da imzaladığı tahıl anlaşmasından bu yana 600 bin ton tahılın dünya pazarlarına ulaştığını duyuran Vaskov, önümüzdeki iki haftada 30 geminin Ukrayna limanlarından tahıl almak için başvuru yaptığını belirtti.
Şimdiye kadar ihracatın yüzde 70’inden fazlası Türkiye, İran ve Güney Kore’ye yapıldı.
