Okullar en yaygın kamu kurumlarıdır. Yakın zamanda yaşanan örneklerinde olduğu gibi okullar aynı zamanda depremlerden en çok etkilenen kamu binalarıdır. Bu somut durum için pek çok neden sıralanabilir. Zemin etüdünün yapılmaması, inşaatın niteliği, işçilik, kullanılan malzemenin eksikliği/kalitesizliği, denetimsizlik vb gibi.
6 Ocak günü yaşadığımız iki büyük deprem ve sonrasında yaşanan artçı sarsıntılarda bölgede yaygın olan okulların kendi payına düşeni aldığı kuvvetle muhtemeldir. Depremin etkilediği 10 ilde, MEB’in 2021-22 İstatistiklerinde yer alan verilere göre, toplam 12 bin 746 okul, bu okullarda 3 milyon 783 bin 758 öğrencinin okumakta, 197 bin 838 sözleşmeli ve kadrolu öğretmenin görev yapmakta olduğu bilgisi yer almakta..Depremin en çok etkilediği bilinen Kahramanmaraş ilinde bin 105, Hatay’da bin 358, Adıyaman’da ise 952 okul, bu üç ilde bir milyon 3 bin 172 öğrenci eğitim görmekte..10 ilde kırsal bölgelerde 5 bin 629 yerleşim birimi bulunmakta olup, bu yerleşim birimlerinden merkezlerde bulunan okullara 195 bin öğrenci servislerle taşınmakta.
Yakın Zaman Depremler ve Okullar
-17 Ağustos Marmara Depremi; İstanbul önce 20 okul kullanılamaz hale geldi, Daha sonra yüzlerce okul ya yıkıldı ya da güçlendirme ile yeniden eğitime açıldı.,İzmit’te 27, Sakarya’da 13, Gölcük’te 2, Yalova’da o süreçte 13 okul yıkıldı. Yüzlercesi ağır, orta ve hafif hasarlı hale geldi.
-12 Kasım Bolu Depremi; Bolu’da 27, Düzce’de 11 okul yıkıldı. Onlarca okul hasar aldı.
-3 Şubat 2002 Afyon Depremi; 14 okul hasar gördü.
-27 Ocak 2003 Pülümür,1 Mayıs 2003 Bingöl Depremleri 2 YİBO yıkıldı. Bingöl YİBO’da 40 öğrenci yaşamını kaybetti. 70 öğrenci enkaz altında kaldı.
-23 Ekim 2011 Van Depremi 7,2 şiddetinde; 15 okul yıkıldı.17 okul hasar aldı. Depremde ölenlerin %10’u öğretmendi.
-26 Eylül 2019 Silıvri Depremi 5,8 şiddetinde; İstanbul’da 9’u ağır 20’si orta ve hafif hasarlı olmak üzere 29 okul etkilendi. Deprem yaşanan Silivri‘ye 115 km uzaklıkta bulunan Pendik ve Sancaktepe’de okullar da hasar oluştu.
-24 Ocak 2020 Elazığ Depremi 6,8 Şiddetinde; 23 okul yıkıldı.
-30 Ekim 2020 İzmir Depremi 6,6 Şiddetinde; 3 bin 600 okuldan 139’unda hafif hasar oluştu.
Gerekli Hazırlıklar Süratle Tamamlanarak Eğitim Başlamalıdır
Milli Eğitim Bakanı yaptığı açıklamalarda son depremlerde, 23 okulun yıkıldığını, 83 okulun ağır hasar gördüğünü açıklamış olsa da, kapsamlı araştırmalar sonrasında bu rakamların daha yüksek çıkacağını geçmiş deneyimlerimizden ve yukarıda yer alan örneklerden bilmekteyiz. O nedenle aşağıda yazılı öneriler üzerinden çalışmaların yürütülmesi gerekmektedir.
Öneriler
-Son iki büyük depremden okulların etkilenmiş olduğu gerçeğini yok saymadan “okul yapı analiz raporları” çok hızlı bir biçimde hazırlanmalıdır. Analiz raporları sonuçlarına göre hasar görmemiş okullar eğitim öğretime hazır hale getirilmelidir.
-Çadır kentlerin uygun alanlarında çevre düzeni, alt yapı ve hijyen sorunları tamamlanarak her biri maksimum 35 metrekare olan çadır veya konteyner sınıflar kurulmalıdır.
-Eğitim öğretime başlayan okullar ile çadır alanlarda kurulmuş okullarda okul idarecileri, ebeveynler, öğretmenler ile liselerde öğrencilerinin de katılım sağlayacağı “kriz yönetme kurulu” oluşturulmalıdır.
-Okul yıkımları, öğrenci ve öğretmen ile ebeveyn kaybı yaşamış öğrenci sayıları tespit edilmeli, ebeveyn ve öğretmen kaybı yaşamış öğrencilere yönelik alanında uzman görevliler tarafından “grup terapisi” uygulanmalıdır. Alanında uzman olmayanlar kesinlikle öğrencilerle muhatap kılınmamalıdır.
-Ders süreleri kısaltılmalı, teneffüsler uzun tutulmalı, ders program içerikleri; psiko sosyal destek, drama, görsel sanatlar, spor, oyun, sinema, tiyatro, kukla, el işi becerileri vb gibi ağırlıklı olacak şekilde yeniden planlanmalıdır. Her türlü araç gereç MEB tarafından tedarik edilmelidir.
Sonuç olarak, öncelik ve ivedilikle yukarıda yer alan önerilerin yaşama getirilmesi sonrasında okullar eğitim öğretime açılabilir.
Okulların açılması hem çocukların hem de toplumun yaşamakta olduğu travmayı azaltmaya katkı sağlayacaktır.
