“Çocukken bile erkeklere bisiklet alınırdı, kızlar süremez denirdi“
“Rüzgarı hiç hissetmemiştim, bisiklet sürdükten sonra rüzgarı hissettim”
Bunlar Mardin’in Derik ilçesinde yaşayan ve hayatlarında ilk kez bisiklete binen, bisiklet kullanmayı öğrenen kadınların sözleri. Derikli Sevdet Baki’nin tek bisikletle başlattığı girişimle 72 kadın artık bisiklet sürebiliyor.
Bu kadınlarla bir gün geçiren Hatice Kamer’in izlenimleri:
Hiç bisiklet kullanmayı bilmeyen birine kaç günde bisiklet kullanmayı öğretebilirsiniz? Sorunun cevabı öğretenin ustalığına, öğrencinin de azmine göre değişir ama kısa bir süre içinde 72 kadına bisiklet kullanmayı öğretmek pek kolay bir iş olmamalı.
Sevdet Baki, elinde sadece bir bisikletle, iki ay gibi bir sürede günde sekiz saat çalışarak, 72 Derikli kadına bisiklet kullanmayı öğretmiş. Aralarında doktor ve öğretmenlerin de bulunduğu bu kadınların çoğu ev kadını.
Sevdet’in ev kadını olan Derik’teki ilk öğrencisi Gülşah Dinler, Mardin’de düzenlenen bir bisiklet yarışmasında dereceye bile girmiş.
Sevdet ve öğrencisi Gülşah ile bisiklet sürüş sahası olarak kullandıkları Derik Spor tesislerinin hemen yanındaki boş alanda buluşuyoruz. Her ikisi de ilk defa röportaj verecekleri için heyecanlılar.
Tek bisikletle öğrencilere eğitim verdiğini öğrenen duyarlı bir vatandaşın iki bisiklet hediye ettiğini söyleyen Sevdet, ilçe sakinlerinin kadın bisiklet sürücülerini kanıksamalarının biraz daha zaman alabileceğini söylüyor ve ekliyor: ”En büyük isteğim, tüm bu kadınlarla Derik çarşısının içinde bisiklet sürebilmek.”
Yeterli sayıda bisikletleri olmadığı için şu aşamada bunu yapma imkanları olmadığını ifade eden genç kadın, ”Mutlaka bir gün bunu yapacağız” diyor.
Bisiklet öğrettiği kadınlarla birlikte ilk defa Süslü Kadınlar Bisiklet Turnuvasında bisiklet sürdüğünü belirten Sevdet, bu tür etkinliklerin yaygınlaşmasıyla toplumun bisiklet süren kadınlara daha çabuk alışacağına inanıyor.
Süslü Kadınlar Bisiklet Turu, her yıl 22 Eylül’de kutlanan Dünya Otomobilsiz Kentler Günü’ne yakın hafta sonunda düzenleniyor.
Memlekete geri dönüş
Derik’te doğup, 18 yaşına kadar burada yaşayan Sevdet’in geri dönüş hikayesi ise pandemiyle başlamış. Diyarbakır’da danışmanlık yaptığı işyeri kapanınca, kadınlara bisiklet öğretmek fikri doğmuş. Başta tereddüt etse de sosyal medya hesaplarından bir duyuru yapmış ve 38 kadının mesajını görünce bisikletini alarak hiç düşünmeden Derik’e geri dönmüş.
Malzeme eksikliği onu yıldırmamış, hiçbir kadını geri çevirmemiş, günde yarım saat ya da bir saat, dönüşümlü olacak şekilde tek bisikletle tüm kadınlara ders vermiş.
”Temmuz ve ağustosun kavurucu sıcağında güneşin altında çalıştık, hiçbiri geri adım atmadı. Kimisi iki günde, kimisi bir haftada öğrendi ama bu bisikletle 72 kadın bisiklet kullanmayı öğrendi” dedi.
Birçok öğrencisinin, çocukken bisiklet sürme hayaline sahip kadınlardan oluştuğunu belirten Sevdet şunları anlatıyor:
”Ne yazık ki bölgede bisikleti sürmek erkek çocuklarına hasmış gibi bir algı var, kız çocukları bisiklet süremez diyerek ayıplanırlardı. Ben 18 yaşında öğrendim, 20 yaşında ustası oldum, hem bisiklet hem spor hayatımın vazgeçilmezleri oldu, bizi bir araya getiren şey de yarım kalan çocukluk hayalimizi tamamlamak oldu” diyor.
18 yaşında evlenen üç çocuk annesi Sevdet, sekiz yıl önce eşinden boşanınca İzmir’den Diyarbakır’a taşınmış.
Sevdet’in spora düşkünlüğü çocukken başlamış. İlkokuldayken, Derik’te yapılan tüm koşu yarışlarında hep birinci gelirmiş.
”Öğretmenim, çok iyi bir atlet olacağıma inanıyordu ama maalesef ben okuyamadım, görücü usulü 18 yaşında evlendim. Ama doğayı ve sporu hep çok sevdim” diyor.
Birçok spor dalında lisansı olan Sevdet, Diyarbakır’dayken ev kadınlarına ücretsiz pilates dersleri de vermiş.
”Spor benim için büyük bir terapi” diyor ve kadınlara sporu sevdirmek için çabalamaktan hiç vazgeçmeyeceğini söylüyor.
Dernek kurdu
Sevdet, ‘Derik Bisiklet ve Doğa Derneği’ adında bir dernek de kurmuş ama şu aşamada kira verecek düzenli bir geliri olmadığı için derneği daha açamamış.
”Birkaç gün önce ilçe kaymakamı Evren Bey ile görüştük, bize bisiklet ve kask sözü verdi, burada gençlere ve kadınlara tenis de öğretmek istiyorum, Kaymakam bey, spor tesisinin yanına tenis kortu yapabileceklerini de söyledi, umarım gerçekleşir’ dedi.
Düz zeminde bisiklet kullanan ama artık arazi ve toprak yolda da kullanmak isteyen Gülşah, bugünkü pratiğini, zeytinleri ile ünlü ilçenin GAP adını verdikleri zeytin bahçelerinin olduğu bölgede yapacak.
“Kıtan bisiklete bu kadar mı yakışır“
Bugüne özel Derikli kadınların ‘Kıtan’ adını verdiği uzun elbisesini giyen Gülşah, beyaz tülbentin üzerine bağlanan mor ipek başlığı ve bisikletiyle geliyor.
Süslü kadınlar bisiklet turnuvasına da bu kıyafetle katılmış.
“Bu bizim yörenin elbisesi ve gururla taşıyorum” diyor ve oğlunun bir arkadaşının turnuvadaki fotoğrafını gördükten sonra bisiklet kullanmak istediğini gülerek aktarıyor.
“Mardin’de bir kadın yöresel kıyafetiyle katılmıştı, çok güzeldi, ben de kullanmak istiyorum deyince, oğlum ‘O benim annem’ demiş.”
Bahçede yalnız değiliz, çevrede birçok kadın izleyici de var.
Elbisenin eteğinin pedala dolanmaması uyarısını yapan kadınlar Gülşah’ı meraklı gözlerle izlemeye başlıyorlar.
Zemin düz olmadığı için başta zorlanıyor ama birkaç denemeden sonra üstesinden geliyor. Çevredeki kadınlar da alkışlarıyla ona destek çıkıyorlar.
Gülşah’ın sürüşünü nasıl bulduklarını sorduğumuz kadınlardan biri, “Kıtan bisiklete bu kadar mı yakışır” diyerek gülüyor, “Maşallah, helikopter gibi sürdü, çok güzeldi, ona çok yakışıyor” diyor.
Bir diğer yaşlı kadın da gülerek, “Ona 100 puan verdim, kadınlar yeter ki istesin, üstesinden gelemeyecekleri hiçbir şey yok. İsterse uçak da sürer, tren de, bisiklet de, on yıl daha genç olsam ben de sürerdim” diyerek yanıt veriyor.
İngilizce öğretmeni olan bir diğer öğrencisi ise bisikleti öğrettiği için Sevdet’e müteşekkir olduğunu anlatıyor.
Derik’te imkanların sınırlı olduğunu söyleyen Songül öğretmen, sosyal medyada Sevdet’in duyurusunu görünce hemen mesaj yazdığını söylüyor. Bu sayede çocukluk hayali olan bisiklet kullanmayı öğrenebilmiş.
Bisiklet sürerken özgürlüğü hissettiğini ve çok mutlu olduğunu söyleyen Songül’ü, Gülşah tamamlıyor.
“Rüzgarı yüzümde, tenimde ilk defa bisiklet sürmeyi öğrendikten sonra hissettim, bu duygu beni çok mutlu etti” diyor.
Sevdet, Gülşah’tan devralıyor sözü ”Rüzgarı hisset, bu bizim sloganımız” diyerek bisiklet sürmek isteyen Derikli kadınları bisiklet öğrenmeye davet ediyor.
Kaynak: Haber-Video: Hatice Kamer, Jan Belek, Ege Tatlıcı
