COVID 19 pandemisi muhtemelen “en kötü yönetilen” pandemi olarak tarihe geçecek. Hükümetlerin salgını “sermayenin” gereksinimlerine göre yönetmeleri, bugüne kadar dünyanın her yerinde yarım milyardan fazla insanın hastalanmasına ve 6 milyon 350 binden fazla insanın yaşamını yitirmesine neden oldu.
Gerçi pandemi henüz bitmedi fakat dünya halkları şimdiden bu “kötü yönetimlerden” hesap sormaya başladılar. Anımsanacağı gibi daha önce “Öğretmenler hesap soruyor” ve “Vietnam halk sağlığı tedbirlerini gevşetenlerden hesap soruyor” başlıklı yazılarımızda halk sağlığı tedbirlerini gevşetenlerden nasıl hesap sorulduğunu aktarmıştık. Bu yazımızda da, ABD’li bilim insanlarından yükselen sesleri aktaracağız.
ABD DÜNYADA PANDEMİDEN EN KÖTÜ ETKİLENEN ÜLKELERDEN BİRİ OLDU
ABD nüfusunun dünya nüfusunun sadece yüzde 4’ünü oluşturmasına karşılık, dünyada bildirilen COVID 19 vakalarının yüzde 15’inden fazlası ABD’de görüldü. Yine bugüne kadar bildirilen 6 milyon 356 bin ölümün yüzde 16’sından fazlası ABD’de gerçekleşti.
Daha iyi anlaşılması için şöyle bir kıyaslama yapabiliriz. Bilindiği gibi dünyada salgının en kötü yönetildiği, hatta daha doğrusu yönetilmeyip seyredildiği birkaç ülkeden biri Türkiye’dir. ABD verileri Türkiye ile kıyaslandığında, ABD’nin 1 milyon kişi başına vaka ve ölüm sayılarında Türkiye’yi dahi çok geride bıraktığını görüyoruz.
Kuşkusuz bu durum birçok ABD’liyi rahatsız etti ve halk salgın yönetimini sorgulamaya başladı.
Geçtiğimiz haftalarda Scientific American’da Rachel Nuwer imzasıyla “Universal Health Care Could Have Saved More Than 330,000 U.S. Lives during COVID” (COVID sürecinde Evrensel Sağlık Bakımı 330 binden fazla ABD’linin yaşamını koruyabilirdi) başlıklı bir yazı yayınlandı.
Yazısında “Proceedings of the National Academy of Sciences USA” dergisinde yayınlanan yeni bir araştırmanın sonuçlarına dikkat çeken Nuwer, eğer bütün ABD’lilerin sağlık sigortası olsaydı, COVID 19 sürecinde yitirilen yaşam sayısı ve sağlık harcamaları anlamlı ölçüde daha düşük olacaktı diyor.
ON ABD’LİDEN BİRİ NİTELİKLİ SAĞLIK BAKIMINA ERİŞEMİYOR
ABD dünya üzerinde sağlığa en çok para harcayan ülke. ABD sağlık için kişi başına yılda 10 bin dolardan fazla para harcıyor. Ancak milyonlarca ABD vatandaşı sağlık güvenceleri olmadığı için, yani kendileri için sağlık sigortası yaptırmaya para ayıramadıkları için gereksinim duydukları “nitelikli” sağlık hizmetine erişemiyorlar.
Pandemi öncesinde 28 milyon ABD vatandaşının sağlık sigortası yoktu. Sağlık sigortası genellikle istihdam ile ilişkili olduğundan, pandemi sürecinde 9 milyon ABD vatandaşı daha işleriyle birlikte sağlık sigortalarını da yitirdiler. Her on ABD yurttaşından birinin pandeminin tam ortasında, insanların sağlık hizmetine en çok gereksinim duydukları bir dönemde, sağlık hizmetine erişimi daha da azaldı.
Bu durumun bir sonucu olacaktı elbette. ABD Ulusal Bilimler Akademisi’nin yayın organında yayınlanan araştırma, ABD’de evrensel bir sağlık güvencesi olmayışının maliyetini şöyle açıkladı:
“Eğer ABD’de evrensel sağlık sigortası olsaydı, pandeminin başladığı günden 2022 Mart’ına kadar geçen iki yıllık sürede COVID 19 nedeniyle yaşamını yitiren 338 bin Amerikalı bugün hayatta olacaktı”.
ABD’DEKİ COVID ÖLÜMLERİNİN 330 BİNİNDEN FAZLASI ÖNLENEBİLİRDİ
Bilindiği gibi ABD’de COVID 19 nedeniyle bir milyondan fazla ABD’li yaşamını yitirdi. O halde araştırma ABD’de evrensel sağlık sigortası olsaydı, bunların üçte biri hayatta olacaklardı diyor.
Araştırmaya göre ABD’de herkesin sağlık sigortası olsaydı, yalnızca 2020 yılında 131,438 insanın COVID 19 nedeniyle ölümü önlenebilirdi. Pandemi sürecinde milyonlarca insan işini ve dolayısıyla sağlık sigortasını yitirince, 2021 yılında COVID 19 nedeniyle 200 bin “önlenebilir” ölüm daha gerçekleşti.
Araştırma ayrıca ABD’de evrensel sağlık sigortası olsaydı, COVID 19 nedeniyle hastane yatışlarıyla ilgili sağlık harcamalarında 105,6 milyar dolar tasarruf edilebilirdi diyor.
Araştırma yürütücülerinden Yale Halk Sağlığı Okulu, Enfeksiyon Hastalıkları Modelleme ve Analiz Merkezi yöneticisi Alison Galvani, Amerikalıların evrensel sağlık sigortası olmayışı nedeniyle hem yaşamlarını, hem de paralarını yitirdiklerini söylüyor.
ABD’de sağlık örgütlenmesinin kendisine özgü yapısı nedeniyle ABD’de sağlık sigortası olmayanlar “uzman hekim” hizmetinden çok, “aile hekimi” hizmetine erişemiyorlar. Yani sağlık sigortası olmayan bir ABD vatandaşı, bir yakınması olduğunda çoğu hayır kurumları tarafından işletilen, ücretsiz veya çok düşük fiyatlarla hizmet sunan “walk – in” kliniklere başvurup, “niteliksiz” bir uzman hizmeti satın alabiliyor, fakat aile hekimine kaydolamıyor.
HERKESE SAĞLIK SİGORTASININ MALİYETİ DAHA DÜŞÜK
Son olarak araştırma, ABD’de sağlık sigortası satın almaya gücü yetmeyen 37 milyon ABD vatandaşına evrensel sağlık sigortası sağlamanın maliyetinin çok daha ucuza geleceğini söylüyor.
Araştırmaya göre evrensel sağlık sigortası sağlık harcamalarının azalmasına üç yoldan katkıda bulunabilir: önleyici hizmetlere daha etkin yatırım, idari giderlerin azalması ve ilaç, donanım ve ücretler üzerine pazarlıkta gücün artması. Araştırmacılar 2020 yılında evrensel sağlık sigortası olsaydı ABD sağlık harcamalarında 459 milyar dolar tasarruf edebilirdi diyor.
Kaliforniya Üniversitesi’nde Kamu Politikaları profesörü Robert Reich, araştırmacıların tasarruf tahminlerine katıldığını söylerken, Sağlık Politikaları ve Yönetimi kürsüsünden Ann Keller, araştırmanın önlenebilir ölüm tahminlerinin “eksik” olabileceğini, evrensel sağlık sisteminin çok daha fazla insanın yaşamını koruyabileceğini ifade ediyor.
Önümüzdeki günlerde ABD’de salgın diğer yönleriyle de daha fazla sorgulanmaya başlanacak ve COVID 19 nedeniyle yaşamını yitiren emekçilerin hesabı mutlaka sorulacak.
