Sayın Kemal Kılıçdaroğlu’nun, parti programının yenilenmesi için talimat verdiği haberi, basında yer almıştır.Bu bağlamda, 2020’deki olağan kurultayda yenilenecek parti programında, “21. yüzyıl Türkiyesi’nin her türlü ihtiyacına yanıt verebilen” ve “Cumhuriyetçi bir program” olmasının hedeflendiği açıklanmıştır.
Anımsanacağı üzere parti programı en son; 32. Olağan Kurultay’da Deniz Baykal’ın CHP Genel Başkanlığı’na tekrar seçilmesinin ardından, 21 Aralık 2008 tarihli 14. Olağanüstü Kurultay’da yenilenmişti.
O günden bu yana gerek Türkiye’de, gerekse dünyada olağanüstü değişiklikler yaşanmıştır. Bu itibarla CHP açısından yaşamsal hale gelen yenileşmenin önünü açtığı için, öncelikle Kılıçdaroğlu’nu kutlamak gerekir.
- CHP Programı yenilenmesinde birinci öncelik: “Parti İdeolojisi’nin güncellenme” zorunluluğu
T. Dil Kurumu’na göre ideoloji; “Siyasal ve toplumsal bir öğreti oluşturan ve bir hükümetin, bir partinin veya bir sosyal sınıfın davranışlarına yön veren politik, hukuki, bilimsel, felsefi, dini, moral ve estetik düşünceler bütünüdür.” Buradaki “öğreti kavramı” doktrin değildir. Çünkü doktrin, doğruluğu sınanmadan benimsenen (kesin yargı) görüş ve dogmalara dayanır.
İdeoloji tanımlamasındaki öğreti kavramı, hem belli bir zaman sürecindeki siyasal ve toplumsal bir anlayışa dayalı olan düşünceler bütününü, hem de o zaman sürecindeki sorunların çözümü için yapılacak önerilerin, düşünsel alt yapısını ifade eder. Zaman değişip de sorunlar değişince, değinilen düşünceler bütününün de, ideolojinin özünden ayrılmaksızın ana dinamikleri uyarınca, değişmesi (güncellenmesi) gerekir. Aksi halde ideoloji ölür.
CHP’nin 2008 yılı programına ve o zamanki tüzüğüne göre Cumhuriyet Halk Partisi, bir Sosyal Demokrat Partidir. Ancak 2018 yılında yapılan tüzük değişikliğinde CHP’nin siyasal kimliği, “Sosyal Demokrat Parti” yerine “Çağdaş Demokratik Sol Bir Siyasal Parti”olarak tanımlanmıştır. Bu duruma göre 2008 programı ile 2018 yılı tüzüğünde yaratılan söz konusu farklılığın doyurucu bir açıklaması yapılmalı, kabul edilecek tanım uyarınca program/tüzük farklılığı giderilmelidir.
Öte yandan partinin anayasası konumundaki CHP Tüzüğünde “Cumhuriyet Halk Partisi’nin, programındaki anlamlarıyla Atatürkçülüğün “Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik, Halkçılık, Devletçilik, Laiklik, Devrimcilik” ilkelerine bağlı olduğu yazılmıştır. Yani, CHP İdeolojisinin bir anlamda, omurgasını oluşturan “Altı Ok” ilkelerinin anlatımı CHP programa bırakılmıştır.Bu doğru bir yaklaşım olmamıştır. Altı Ok ilkelerinin ne olduğu, herhangi bir tartışmaya yer bırakılmaksızın, tüzükte yazılmalıdır.
CHP Programına bakılınca, CHP İdeolojisinin bir bütün halinde ortaya konulmasında,kafa karışıklığı yaratan bir dağınıklık görüntüsünün ortaya çıktığı görülmektedir..
Gerçekten CHP programında parti ideolojisinin, “İdeolojimizin Temel Dayanakları” başlığı altında, üç ana kaynak tarafından beslendiği (Sh. 23) belirtilmiştir. Bunlar:
Atatürk’ün Modernleşme Devrimi ve Altı Ok İlkeleri,
Sosyal Demokrasinin Evrensel Kuralları,
Anadolu ve Trakya’nın Tarihsel ve Felsefi Birikimi’dir.
Değinilen üç kaynaktan birincisi, “Atatürk’ün Modernleşme Devrimi ve Altı Ok İlkeleridir. Bunun, CHP’nin Temel Kurucu İdeolojisi, yani Atatürkçülük/Kemalizm olduğunu kabul etmekteyiz.
Temel Kurucu İdeoloji, “Yedi Bütünleyici İlke’yi” de içermek durumundadır. Devrim ve ideoloji bütünselliğinin olmazsa olmazları konumunda olan söz konusu bütünleyici ilkeler:
(1)İnsanın Yüceliği, (2) Akılcılık ve Bilimsellik, (3) Bağımsızlık ve Anti-Emperyalizm, (4) Milli Egemenlik, (5) Milletin Birliği ve Ülkenin Bütünlüğü, (6) Yurtta Barış ve Dünyada Barış, (7) Çağdaşlaşmadır.
İkinci kaynak, “Sosyal Demokrasinin Evrensel Kuralları”, yani Sosyal Demokrat İdeolojidir. CHP Programına göre Sosyal Demokrasi İlkeleri; Demokrasi, Özgürlük, Eşitlik, Dayanışma, Barış, Emeğin Önceliği ve Bütünlüğü ile Çevrenin Korunmasıdır.
Üçüncü ana kaynak olarak gösterilen “Anadolu ve Trakya’nın Tarihsel ve Felsefi Birikimi’ne” gelince, bu kaynak Programda sadece başlık olarak bırakılmış, yani içeriği doldurulmamıştır.
Bu durumda, üçüncü kaynak konusunda kimi tereddütler ortaya çıkmaktadır:
Birinci olarak, İdeolojiyi besleyen “Anadolu ve Trakya’nın Tarihsel ve Felsefi Birikimi’nin” ne olduğu, yani içeriği niçin yazılmamıştır?
1983 yılı sonrası CHP’nin kurumsal hafızasını taşıyan siyasetçilerden biri olarak belirtmek durumundayım ki; belirtilen üçüncü ana kaynak, 13. Yüzyıl “Anadolu Felsefesi ve İnsancıllığı” düşünce akımıdır. Bunun programa niçin yazılamadığını anlamak mümkün değildir. Buna göre CHP’nin, Anadolu ve Trakya’nın Tarihsel ve Felsefi Birikiminden hangi ölçüde ve nasıl beslendiği konusu da havada kalmaktadır.
İkinci olarak, CHP İdeolojisini besleyen ana kaynakların programdaki sunuluş biçimi ve anlatımında bir dağınıklık görüntüsü söz konusudur. Değinilen ana kaynaklar sanki birbirinin tamamlayıcısı ya da destekleyicisi gibi değil, sanki birbirinden kopukmuş gibi bir görüntü içinde sunulmuştur. Örneğin parti programında önce Atatürk Devrimleri ve Altı Ok İlkeleri (Sh. 11-17) anlatılmış, daha sonra ayrı bir yerde, CHP ideolojisinin değinilen üç ana kaynaktan beslendiği (Sh. 23-24) ifade edilmiştir. Takiben de sosyal demokrasinin evrensel kuralları (Sh. 24-27) verilmiştir.
Oysa CHP İdeolojisi, kendisini besleyen üç ana kaynakla bütünleşmiş, güncellenmiş ve sentezlenmiş, derli toplu ve kolay anlaşılabilir bir metin halinde parti programına, hatta öncelikle de, CHP’nin Anayasası konumundaki tüzüğe yazılması daha doğru olurdu.
Buraya kadar söylenenlerin ışığı altında, CHP Programı’nın yenilenmesinde kanımızca öncelik taşıyan Parti İdeolojinin güncellenmesi ile ilgili şimdilik şunu söyleyebilecek durumundayız:
“Atatürk’ün Modernleşme Devrimi ve Altı Ok” ile Yedi Tamamlayıcı İlke” bütünselliği, CHP’nin Temel Kurucu ideolojisi, Kemalizm/Atatürkçülük’tür. Bu itibarla programda belirtildiği üzere ideolojimizin temel dayanakları olan ve CHP İdeolojisini besleyen üç ana kaynaktan (Sh. 23) biridir. Kemalizm’in özü, “Atatürk’ün Modernleşme Devrimi”; ana dinamikleri ise, “Devrimcilik Anlayışı” ile “Bilim ve Bilimsel Yöntem”dir.
İdeoloji tanımlaması çerçevesinde ve tarihsel olarak Temel Kurucu İdeoloji/Kemalizm, hem CHP’nin siyasal ve toplumsal anlayışlarına dayalı düşünceler bütünüdür, hem de belli bir zaman sürecindeki sorunların çözümü için gerekli önerilerin düşünsel alt yapısıdır. Zaman değişip de sorunlar değişince Temel Kurucu İdeoloji de, özünden sapmaksızın ana dinamikleri uyarınca, ideolojinin diğer iki ana kaynağıyla da sürekli beslenerek yenilenmek zorundadır.
Ama nasıl…?
