İlk yazımızı şöyle bağlamıştık:
“Atatürk’ün Modernleşme Devrimi ve Altı Ok” ile Yedi Tamamlayıcı İlke Bütünselliği”, CHP’nin Temel Kurucu ideolojisi, Kemalizm/Atatürkçülük’tür. Bu itibarla programda belirtildiği üzere İdeolojimizin Temel Dayanakları olan ve CHP ideolojisini besleyen üç ana kaynaktan (Sh. 23) biridir. Kemalizm’in özü, “Atatürk’ün Modernleşme Devrimi”; ana dinamikleri ise, “Devrimcilik Anlayışı” ile “Bilim ve Bilimsel Yöntem”dir.
Temel Kurucu İdeoloji olarak Kemalizm/Atatürkçülük, gerek İdeoloji tanımlaması, gerekse tarihsel süreç açısından; CHP’nin hem belli bir zamandaki siyasal ve toplumsal anlayışlarına dayalı düşünceler bütünüdür, hem de o zaman sürecine ilişkin sorunlara çözüm için gerekli düşünsel alt yapıdır. Zaman değişip de sorunlar değişince Temel Kurucu İdeoloji de, özünden sapmaksızın ana dinamikleri uyarınca, ideolojinin diğer iki ana kaynağından da beslenerek, yenilenmek zorundadır.
Ama nasıl…?”
Yanıt, ideoloji tanımlamasının özünde yatan “değişim” kavramındadır.
- Evrenin Temel Yasası: Değişim
Değişim yalnızca canlılar dünyasının ve toplumsal yaşamın değil, esasen evrenin en temel yasasıdır. Dünyada ve evrende yaşam, kesintisiz biçimde değişim ve gelişim sürecinde devam eder. Asıl gerçek ya da değişmeyen tek gerçek kendiliğinden (bizatihi), değişimin ta kendisidir.
Atatürk’ün, evrenin değişim yasasını çok iyi kavradığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle O, modernleşme devriminin ideolojik temelde kesintisiz sürdürülmesini sağlamak için, Devrimcilik İlkesini (süreklilik içinde değişim ve gelişim), Temel Kurucu İdeoloji’nin içine katmıştır. Bununla da yetinmemiş, ileride doğabilecek kafa karışıklıklarını önlemek amacıyla, doktrin kavramına da açıklık getirmiştir.
“Doktrinler konusuna gelince: Ben asla doktrin istemem. Doktrinler, insanları ve toplumları bir noktada dondurup bırakırlar, şartlandırırlar, bir takım kırılması son derece güç kalıpların içine sokarlar. Bu nedenle diyorum ki doktrin istemem, donar kalırız, biz yürüyüş halindeyiz. Devamlı yürüyecek, devamlı gelişecek, devamlı mutluluklar arayıp bulacağız. Türk Milleti buna layıktır”.
Bu itibarla da, CHP’nin Temel Kurucu ideolojisi, yani Kemalizm/Atatürkçülük, zamanın değişim sürecinde, özünden sapmaksızın ana dinamikleri uyarınca ve de diğer iki ideolojik temel dayanaktan da sürekli beslenerek yenilenmek zorundadır.
CHP’nin Temel Kurucu İdeolojisi, insan odaklı sol anlayışa sahiptir. Bu sol anlayış bir yanda ideolojik köklerin Anadolu Felsefesi ve Hümanizmasına uzanmasından, diğer yanda Atatürk’ün Modernleşme (Cumhuriyet) Devriminin yenilikçilik/ilericilik ruhundan doğmaktadır. Bu nedenle, Batı Avrupa sol siyaset anlayışlarına göre önemli farklılıklar gösterir.
Birinci farklılık; Batı Avrupa sol siyaset anlayışlarının doğuş kaynağı ve özü Marxizm’dir. Temel Kurucu İdeolojinin doğuş kaynağı Ulusal Kurtuluş Savaşı ve özü ise Modernleşme Devrimi’dir.
İkinci farklılık; Marxizm’de insan, “toplumsal bir varlık, toplumsal ilişkilerin bütünü” olarak ele alınmıştır. Yani insan, tek boyutlu bir varlıktır. Marx’a göre insanı belirleyen öğe, insanın “çalışan varlık” olmasıdır. Çalışma ya da “iş” insanın kendi kendisine “gerçekleştirdiği” temel etkinliktir. İş süreci içinde üretim biçiminin değişmesiyle, insanın tüm toplumsal ilişkileri de değişmektedir.
CHP’nin Temel Kurucu İdeolojisinde insan, evrende yaratılmış ve çok boyutluluğa, yani bireysellik-toplumsallık-evrensellik boyutlarına sahip en yüce varlıktır. İşte bu nedenle Atatürk insan varlığını tanımlarken, “insan zekası her şeyin kaynağıdır” demiştir.
Temel Kurucu İdeoloji’nin İnsan varlığına çok boyutlu bakış açısı, yeni varlık biliminin (yeni ontoloji) insan varlığı hakkında vardığı sonuçla da uyuşmaktadır.
Çok boyutluluk niteliği insanda “kurma-tasarlama etkinliği ve yaratıcılık melekesi” şeklinde ortaya çıkar. İnsan “yaratıcılık melekesini” kullanarak kendini belirleyen, yani tamamen insansal bir yapıt, ya da bir sanat eseri meydana getirir. Bunu gerçekleştirirken kendi sınırlarını, hatta evrenin boyutlarını aşar, evrenin değerlerini çoğaltır ve büyütür. Böylece sonuçta,her insan kendisinde, evrenin bir boyutunu yansıtmaya çalışır.
“Yaratıcılık melekesi”, insan yüceliğinin gizemi/sırrı konumundadır. Söz konusu gizem, el emeği veya düşünsel emekle görünüşe çıkar. Bir diğer anlatımla emek, yaratıcılık melekesinin ortaya çıkmasını sağlayan ana güçtür. Bu nedenle de emek en yüce değerdir.
Üçüncü farklılık; Temel Kurucu İdeolojiyi oluşturanlar, Halife’nin ülkesinde okuma yazma oranının, Müslüman olmayanlar dahil yüzde 6-7 olduğu, ümmet konumundaki çoklu etnisiteye, dile, mezhebe ve kültüre sahip hurafeci cahil bir toplum yapısından, çağdaş uygarlık düzeyini aşacak bir ulus yaratmayı hedeflemişlerdir. Bu hedefe ulaşmak için,“laiklik/aklın özgürlüğü, insan yüceliği/emek ve demokrasi bütünselliğini”, hedefin önkoşulu, olmazsa olmazı görmüşlerdir.
Batı Avrupa sol siyaset anlayışlarında böyle bir ön koşul ve laiklik duyarlılığı söz konusu değildir. Çünkü oralarda din bezirganlığı süreci yüzyıllar öncesi aşılmıştır.
Dördüncü farklılık; Batı Avrupa sol siyaset anlayışları, emperyalizm dünyasında doğmuş ve gelişmiştir. Doğduğu dünyanın çıkarlarından ve kurallarından kopamadıkları gözlenmektedir. Buna karşılık Temel Kurucu İdeoloji, emperyalizme meydan okuyarak kazanılmış bir Ulusal Kurtuluş Savaşı’ndan doğmuştur. Bu nedenle, “Mazlum Milletler Dünyasında” yaratılan mağduriyetlerin giderilmesi ile ilgili mücadelelere destek olur.
CHP’nin Temel Kurucu İdeolojisi özünden (Modernleşme Devrimi) kopmaksızın, temel dinamikleri (devrimcilik, bilim ve bilimsel yöntem) uyarınca yenilenip güncellenirken, ideolojinin özü ile ilgili söz konusu farklılıkların titizlikle korunması gerekir.
Yazı dizimizin gelecek bölümünde, bu bağlamdaki önerilerimizi paylaşmayı düşünmekteyiz.
