İktidar, gıda fiyatlarındaki artışa polisiye yöntemlerle müdahale etmeye devam ediyor. Enflasyonu düşürmek için çare yine baskınlarda aranmaya başlandı. Üstelik bu kez hedefe zincir marketler de dâhil edildi.
Özellikle gıdada enflasyon yüzde 30 seviyelerine tırmanırken, artan maliyetlerden hem üreticiler de tüketiciler şikâyetçi. Üretimin az olması ve düşük rekolteyle birlikte çarşı ve pazarlar yangın yerine döndü. Hükümet ise artan fiyatların önüne geçmek ve enflasyonu düşürmek için daha önce de olduğu gibi pazar, market ve hal denetimlerine çıktı.
AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın fiyat artışları nedeniyle zincir marketleri hedef göstermesinin ardından da bu marketlerin denetimi için müfettiş görevlendirildi.
Birgün’de yer alan habere göre Ticaret Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “5 büyük zincir markette yumurtadan süte, makarnadan pirince, sebze ve meyveden temizlik malzemelerine kadar geniş bir yelpazedeki üründe fahiş fiyat artışı yapılıp yapılmadığının tespiti için Ticaret Müfettişleri görevlendirilmiştir” denildi.
Bakanlıktan yapılan açıklamada, son dönemde, temel gıda ve ihtiyaç maddelerinde fahiş fiyat artışları olduğuna ilişkin yurttaş tarafından bakanlığa iletilen başvuru ve şikâyetlerin dikkate alındığı anımsatıldı.
‘TEDBİRDE KARARLIYIZ’
81 ilde fahiş fiyat artışı yapılıp yapılmadığına ve Fiyat Etiketi Yönetmeliği’ne aykırılıkların olup olmadığına ilişkin denetimlerin sürdürüldüğü belirtilerek, şunlar kaydedildi:
“Bununla birlikte, tüm ülke sathında faaliyet gösteren ve en yaygın şube ağına sahip olan 5 büyük zincir markette yumurtadan süte, makarnadan pirince, sebze ve meyveden temizlik malzemelerine kadar geniş bir yelpazedeki üründe fahiş fiyat artışı yapılıp yapılmadığının tespiti için Ticaret Bakanı Sayın Mehmet Muş’un talimatlarıyla Ticaret Müfettişleri görevlendirilmiştir. Bakanlık olarak, serbest rekabete ve piyasa koşullarına aykırı hareket ederek tüketicilerin mağduriyetine neden olanlarla mücadelemizi sürdürmekte ve bu konuda yasal çerçevede her türlü tedbiri almakta kararlıyız.”
SALDIM ÇAYIRANIN SONU
Ekonomist Oğuz Demir, hedefe alınan zincir marketlerin son yıllarda sokak aralarına kadar yayıldığına dikkat çekerek “Bu marketlerin büyük alımlar yaptığı zaten biliniyor. Bu marketler bugün mü rahatsız etti ekonomi yönetimini? Bu marketlerin özellikle küçük esnafa zarar verdikleri hep söyleniyordu” ifadelerini kullandı. Demir, zincir marketlerle ilgili başlayan tartışmanın hedef yanıltma olduğunu belirterek “Toplu alım yapan ödeme gücü olan, üreticiye zamanında ödeme yapan yerler bunlar. Şu an şuçlu ben değilim demenin yolunu bulmuşlar. İşin arkasında iktisadi gerçeklik yok. Burada çıkan arıza yeni değil. Ne üreticiyi ne tüketici koruyan, bununla ilgili bir stratejisi olmayan, saldım çayıra mevlam kayıra politikalarının bedeli ödenmeye başlanınca suçlu aranmaya başladı. Kendi yaptıkları hataların sonuçları bunlar” şeklinde konuştu.
Erdoğan, fahiş fiyat uygulayanların üzerine gidileceğini, bazı zincir marketlere operasyonlar düzenleneceğini söylemişti. Cumhurbaşkanı, New York’ta gazetecilere yaptığı açıklamada fahiş fiyatlar konusuna değinmiş ve şu ifadeleri kullanmıştı: “Bu konuda kısmen özellikle bu zincir marketlerin sınırsız uygulamaları var. Bu sınırsız uygulamalar karşısında biz de Ticaret Bakanlığı olarak bunların üzerine üzerine gideceğiz. Bütün üreticiden tüketiciye olan yerde zincir marketlerin buradaki yoğun ürünleri toparlaması… Bu da 5 tane zincir market. Bunlar bütün o ürünü toparlıyor. Bu 5 tane zincir marketin topladığı ürünle piyasalar alt üst oluyor.”
***
İnceleme yapılacak zincir marketlerin ve sahiplerinin şunlar olduğu ifade ediliyor:
► Mustafa Latif Topbaş – BİM
►Yıldız Holding – ŞOK
►Sabancı Holding – Carrefour
►Turgay Aydın Holding – A101
►Anadolu Grubu – Migros
***
4 yılda yüzde 41 arttı
CHP Antalya Milletvekili Çetin Osman Budak’ın şubat ayında zincir marketlerle ilgili açıkladığı raporda, dört zincir marketin son dört yılda mağaza sayılarının yüzde 41 arttığını belirtmişti: A101’in mağaza sayısı 10 bini, çalışan sayısı da 60 bini aşmıştır. Mağaza ve çalışan sayısı açısından sırasıyla BİM, ŞOK ve Migros; A101’i takip etmektedir. Ciro bakımından en büyük şirket 2019 yılını 40, 2 milyar lira ciro ile kapatan BİM’dir. Pandemiye rağmen ilk üç çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre BİM cirosunu yüzde 35, ŞOK yüzde 30, Migros ise yüzde 22 artırmıştır. Esnaf kan ağlarken bu mağazalar cirolarını ciddi oranda artırabilmişlerdir.
