Geçtiğimiz perşembe günü Küba Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın Küba’nın “gelir dağılımında” çok büyük değişiklikler getirecek olan ve 19 maddeden oluşan bir tebliği, Resmi Gazete’nin 69 sayılı mükerrer nüshasında yayınlanarak yürürlüğe girdi.
Küba’da 1 Ocak 2021 tarihinde başlayacak yeni “para düzeninin”, yani 1994 yılından beri yürürlükte olan “ikili para birimi düzeni” yerine yeniden tek para birimine geçişin bir parçası olan bu değişiklikler, ücretler, emekli aylıkları ve sosyal yardımlar alanlarında gerçekleştirildi.
Önümüzdeki 6 ay boyunca Kübalılar ellerindeki dövizleri 1 Ocak’tan itibaren 1 ABD doları 24 Küba pesosuna karşılık gelecek şekilde bozdurabilecek. Ancak Kübalılar bankalardan döviz satın alamayacaklar.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Marta Elena Feitó Cabrera, 13 Aralık 2020’de Küba’daki yaklaşık 3,3 milyon ücretli işçiyi ilgilendiren “ücret reformu” hakkında bilgi vererek, reform çerçevesinde devletin artık “ürünlere değil bireylere” sübvansiyon uygulayacağını açıkladı.
Toplum içindeki gelir dağılımında önemli sonuçlara yol açacak olan bu durum, daha önce herkesin eşit olarak yararlandığı devlet sübvansiyonlarından artık “herkesin” değil, yalnız ihtiyaç sahibi Kübalıların yararlanabileceği anlamına geliyor.
Reformla, istihdamı ve yönetici pozisyonlarını teşvik etmek için ücret rejimi değiştiriliyor ve yöneticilere daha yüksek ücretler sağlayan 32 kademeli yeni bir ücretlendirme ölçeği getiriliyor. Artık Küba’da profesyoneller (doktor, avukat vb) orta ve yüksek düzey teknisyenler arasında ücret farkları olacak. Böylece brüt ve net ücret kavramı da getiriliyor.
İlave ödemeler, teşvikler ve diğer ödemeler ücret ölçeğinde yer almayacak. Örneğin gece çalışanlara, “zor” işlerde çalışanlara, karışık vardiyalı çalışanlara ek ödemeler var. Akademisyenlere ilave ödemeler yapılacak. Yüksek lisans yapanlara aylık 440 ve doktora yapanlara 825 peso ilave ödeme yapılacak. Dereceleri “uluslararası” tanınan akademisyenler, bunlara ilave 685 peso daha alacaklar. Ayrıca halk sağlığı alanında eğitim verenler, hekimler, diş hekimleri ve eğitimci pozisyonunda olmayan diğer profesyonellere de ilave ücret getiriliyor.
Düzenlemeyle ayrıca Guantánamo eyaletinin Caimanera belediyesinde çalışanlara da yüzde 30 ilave ödeme getiriliyor.
Asgari ücret, emekli aylığı ve sosyal yardımların belirlenmesinde referans mal ve hizmetler sepeti maliyeti esas alınacak. Ücret, emekli aylığı ve diğer yardımların artışı, makroekonomik dengelerle uyumlu olacak.
Küba’da halen 400 peso (17 dolar) olan asgari ücret 5 kat arttırılarak aylık 2.100 peso (87,5 dolar) olarak belirlendi.
Ücret ölçeğinde yapılan işe göre 32 farklı ücret grubu yer alıyor ve en yüksek ücret haftalık 44 saat çalışma karşılığında aylık 9.510 peso (asgari ücretin 4,5 katı) olarak hesaplandı. Ücret ölçeğinin en alt kademesinde haftada 40 saat çalışma karşılığı 1.910 peso ücret ve bir basamak üzerinde 44 saat çalışma karşılığında 2.100 peso ücret yer alıyor.
Böylece Küba’da çalışanlar için ortalama ücret bugünkü 750 peso düzeyinden 1.050 peso düzeyine çıkmış olacak.
Ancak emekli aylıkları, çalışan ücretleri kadar artmıyor. Genel Sosyal Güvenlik Sistemi emeklileri ve Ordu ile Polis emeklileri için asgari emekli aylığı halen 280 – 300 peso, aylık alanlar için 1,528 peso ve 446 – 500 peso aylık alanlar için 1.733 peso olarak belirlenmiş.
Özel sektörde de ücret ölçeği geçerli fakat ayrıca parça – başı ödeme, bireysel katkıya göre ödeme gibi yöntemler de kullanılacak. Özel Mariel Kalkınma Bölgesi’nde ve turizm alanında performansa dayalı ödeme sistemi korunacak. Yabancı yatırımlarda ücret işçi ile yabancı şirket arasındaki sözleşmeyle belirlenecek. Bu ücret, ücret ölçeğindeki pozisyona karşılık gelenden az olmayacak.
Elbette bu reformlar kamuoyunda çok farklı yorumlara neden oluyor. Reformları Küba’nın sosyalizmi yaşatabilmek için başvurduğu “geçici” manevralar olarak görenlerin yanında, Küba’nın kapitalizme geri dönüş sürecinin bir parçası olarak görenler de var.
Ancak kesin olan bir şey varsa, Küba bu reformlardan sonra artık eski Küba olmayacak.
Sonucu ise her zaman olduğu gibi sosyal sınıflar arasındaki mücadele belirleyecek.
Kübalı emekçilerin 62 yıllık sosyalist deneyimin kazanımlarını koruyup koruyamayacakları ise zaman içinde görülecek.
Benzer Haberler
Facebook'ta Biz