İdam cezaları ve cezaevlerindeki açlık grevlerinin peş peşe geldiği İran’da, örtünme kurallarına ilişikin yeni bir adımın hazırlığı yapılıyor. Rejim içindeki reformcu kanadın yayını olan Sharg Daily gazetesi, dün İran’da yargı erkinin başörtüsü ve irşad devriyesine ilişkin yeni bir yasa tasarısını meclise sunduğunu yazdı. Eski yasaya göre köklü değişikliklerin yer aldığı tasarıda, başörtüsünün yarıya kadar takılmasının (kötü hicaplılık) suç olmaktan çıkarılması önerilirken, suçu yalnızca hiç başörtü takılmamasının (hicapsızlık) oluşturması bekleniyor.
Yasa tasarısında bir diğer dikkat çeken ayrıntı “ahlak polisi” olarak da bilinen irşad devriyesi ve benzeri kurumların kaldırılması önerisi. İrşad devriyesi, 13 Eylül 2022’de, Mahsa Amini’yi örtünme kurallarına uymadığı gerekçesiyle gözaltına almış, daha sonra hastaneye kaldırılan Amini’nin 16 Eylül’de yaşamını yitirmesi, rejim karşıtı protestoların fitilini ateşlemişti.
İranlı kadınlar, katı kurallar devam etmesine karşın protestoların başlamasından bu yana zaten başörtüsüz veya yarı örtülü olarak dışarı çıkıyor. Ancak bu kazanımın bir yasa olarak meclisten geçmesi durumunda kadınlar toplum içinde kendilerini biraz daha güvende hissedebilir.
HAMANEY’DEN GERİ ADIM
Cumhuriyet’ten Derya Doğan’ın haberine göre dini lider Ali Hamaney ise önceki gün Tahran’da örtünme kurallarına ilişkin bir gevşemenin sinyallerini vermişti. Başörtüsünün dini bir zorunluluk olduğunu vurgulayan Hamaney, “Ancak kurala tam olarak uymayanlar asla dinsizlik ve devrim karşıtlığıyla suçlanmamalıdır. Onlar bizim öz kızlarımızdır” ifadelerini kullanmıştı.
Söz konusu tasarıyı Cumhuriyet’e değerlendiren İran Uzmanı Arif Keskin, tasarının kabul edilmesi durumunda yaşanacak değişimlere ilişkin şöyle konuştu: “İrşad devriyesi örtünme kuralları nedeniyle insanları alıp karalola götürüyodu, orada propaganda ve ikna çalışmaları yapıyordu. Bunlar olmayacak. Onun yerine farklı cezalar öngörülüyor. Ancak ‘kötü hicaplılara’ değil ‘hicapsızlara.”
GÖZALTI YERİNE PARA CEZASI
Yeni yaptırımların, para cezası ve yurtdışına çıkış yasağı olarak belirlenebileceğini söyleyen Keskin, bu kişilerin istihdamda sorun yaşama olasılıklarına ve bazı devlet hizmetlerinden yararlanamayabileceklerine de değindi. Keskin, şunları ekledi: “İrşad devriyesi tarafından bir kadının gözaltına alınıp götürülmesi, taciz, tecavüz, farklı vakalar, bunlar ciddi sorundu. En azından bunların ortadan kalkması kadınların hayatı için önemli. Ama bu baskı farklı biçimlerde devam edecek.”
Yasa tasarısı, kişiler dışında iş yerlerini de kapsıyor. Buna göre başörtüsü kurallarına uymayan iş yeri sahipleri için gözaltı veya hapis öngörülmüyor.
Protestoların şiddetlenmesinin ardından üzerinde çalışılmaya başlanan tasarının meclisten geçmesinin mücadeleyi durdurmayacağını vurgulayan Keskin, “Bu yalnızca caddelerde rahat dolaşıp dolaşmayacakları ile ilgili bir kazanım. Meclisten geçerse kadınlar kamusal alanda biraz daha rahat olurlar ama bununla da yetinmeyecekler” diye konuştu.
