DUVAR – 100 yıldan uzun süredir İstanbul’un yedinci tepesinden şehri izleyen Bulgur Palas, 28 Şubat 2024’te dünyaca ünlü fotoğraf ajansı Magnum Photos ve İBB’nin işbirliğiyle, Magnum’un 77’nci yıl özel sergisi “Magnum İstanbul’da” ile kapılarını ziyaretçilere açtı.

20. yüzyıl İstanbul sivil mimarisinin dikkat çeken örneklerinden biri olan, Cerrahpaşa’nın yanı başında tarihi yarımadayı süsleyen ancak pek kimselerin bilmediği bu görkemli köşk, İBB Miras’ın yeniden işlevlendirme çalışmaları ile kültür sanat ve yaşam alanına dönüşmüş oldu.

Gazete Duvar’dan Ezgi Sivrikaya’nın haberine göre Fatih’te, şehrin yedinci tepesi olarak tanımlanan Kocamustafapaşa Tepesi’nde bulunan bu görkemli yapı, dönemin Bolu Milletvekili Mehmet Habib Bey tarafından yaptırılmış. Konağın ‘Bulgur Palas’ adıyla anılmasının sebebi de tahıl ticaretiyle zenginleştiği belirtilen Bolulu Mehmet Habib Bey’in ‘Bulgur Kralı Habib Bey’ adıyla ünlenmesiymiş.

1912 yılında yapılan konağın Cumhuriyetin ilk yıllarında Ankara’da Osmanlı Bankası (1926), Ziraat Bankası (1926 – 1929), Tekel Başmüdürlüğü (1928) ve Türkiye İş Bankası (1929) binalarının da mimarı olan İtalyan Mimar Giulio Mongeri’nin imzası taşıdığı düşünülüyor.

Konağın inşa sürecinde ekonomik açıdan büyük bir yükün altına giren Mehmet Habib Bey’in ödeyemediği borçları nedeniyle 1926 yılında Osmanlı Bankası’na devredilen Bulgur Palas, uzun yıllar Osmanlı Bankası arşivi olarak kullanılıyor. Aynı zamanda banka çalışanlarının konutu olarak da işlev görüyor.

Bulgur Palas, Osmanlı Bankası’nın ardından 2001 yılında özel bir bankaya devrediliyor, böylece mülkiyeti de el değiştirmiş oluyor.

2022 yılında son sahibi Garanti Bankası tarafından satılığa çıkarılan Bulgur Palas, İBB tarafından satın alındı, restore edildi ve ardından da kent sakinlerinin ziyaretine açılmış oldu.

KİPTAŞ koordinasyonunda aslına uygun olarak restore edilen Bulgur Palas’ta malzemeleri bütünlüğe aykırı olmayacak şekilde onarılarak olası depreme karşı güçlendirmeler de yapılmış.

 Bulgur Palas’ı sizin için gezdik…

Marmaray’la geldiğimiz Yenikapı’dan yaklaşık 15 dakika yürüyerek Bulgur Palas’a ulaşıyoruz.

Bulgur Palas’ın girişinde sizi bir ekran ve ekrandan gelen ses karşılıyor: “Bu manzarayı daha önce görmediniz. Artık istediğiniz kadar görebilirsiniz. 1912 yılında inşa edilmeye başlanan ve özel mülk olarak uzun yıllar boyunca arşiv binası olarak kullanılan Bulgur Palas’ı 2021 yılında yapılan özel çalışmalarla satın aldık, halkımızla buluşturduk. Özenli restorasyonlarımızla Bulgur Palas’ı İstanbullular için bir kültür sanat merkezine dönüştürdük. Bulgur Palas özel arşivlerin yer aldığı kütüphanesiyle, sergi salonuyla, sosyal alanlarıyla, Sarayburnu, Çemberlitaş, Süleymaniye, Fatih, Yavuz Selim, Edirnekapı manzaralarının izlenebileceği seyir terasıyla şimdi sizi eşsiz bir deneyime davet ediyor. İstanbul’u gerçek restorasyon anlayışıyla tanıştırdık. Tarihe sahip çıkmayı başardık…”

Daha sonra ise Ekrem İmamoğlu’nun Bulgur Palas açılışında yaptığı konuşmayla devam ediyor.

Giriş katında kütüphane ve çalışma alanı bölümü karşılıyor bizi. Terry Aegleton’dan Kemal Tahir’e birçok eser yer alıyor. Bir üst kata çıktığımızda ise Magnum İstanbul’da sergisiyle karşılaşıyoruz. Kitaplıklar bu katta da ziyaretçiyle buluşuyor.

“Magnum İstanbul’da sergisi, 70 sanatçının 200’den fazla fotoğrafıyla dünyadaki toplumsal değişimlerin görsel hafızasını fotoğrafseverlerle buluşuyor.

Sergide; Jonas Bendiksen, Henri Cartier-Bresson, Cornell ve Robert Capa, Ara Güler, David Seymour, Olivia Arthur, Raymond Depardon, BiekeDepoorter, Elliott Erwitt, Stuart Franklin, Leonard Freed, Eve Arnold, Paul Fusco, Cristina Garcia Rodero, Burt Glinn, Jim Goldberg, Marilyn Silverstone, Sergio Larrain, Susan Meiselas, Wayne Miller, Marc Riboud, Alessandra Sanguinetti, Chris Steele-Perkins, Dennis Stock ve Alex Webb gibi önemli fotoğrafçıların da aralarında bulunduğu 70 sanatçının çalışmaları yer alıyor.

Sergide ayrıca, 2017 yılında ajansa katılan, savaş muhabirliği alanında The Bayeux Calvados Halk ödülü ve iki defa World Press Photo (Dünya Basın Fotoğrafları) Ödülü sahibi fotoğrafçı Emin Özmen’in 30 fotoğrafı da özel bir bölüm olarak yer alıyor.

3 ve 4’üncü katlarda da sergi devam ediyor. İçeriye ışık girmesini sağlayan büyük camlar ve manzara eşliğinde sergiyi gezebiliyorsunuz.

Dördüncü katta Beltur Kafe ve oturma alanları da yer alıyor.

Seyir terasını görmek için beşinci kata çıkıyoruz.

Bahçeye indiğimizde ise atölye alanlarıyla karşılaşıyoruz. Bahçeden de manzarayı seyredebilmek, binayı inceleyebilmek ve dinlenmek için banklar yer alıyor.

Tarihi bir mekanın restorasyonun ardından halka açılması, mekanı yaşatmanın güzel yollarından biri. Özellikle İstanbul siluetinde önemli yere sahip olan Bulgur Palas’ın çalışma alanları ve sergisiyle halka açılması şehri yaşatmak için atılan adımlardan biri olarak da değerlendirilebilir.

İstanbul, daha çok kültür sanat mekanına ve etkinliğine ihtiyacı olan bir kent. Özellikle her yıl binlerce, hatta milyonlarca öğrencinin geldiği bir şehirde kültür sanat belirli ilçelere sıkışmamalı, bu nedenle Bulgur Palas’ın kente kazandırılması çok değerli.

Ancak bir yandan da İBB Miras’ın restore ettiği birçok yapının daha sonra kültür sanat merkezi veya çalışma alanı yapılmasının doğru olup olmadığını da düşünmemiz gerekiyor. Tarihi bir yapının ‘halka açılması’ denilince aklımıza ilk gelen şey kütüphane, müze mi olmalı? Yoksa gerekli stratejik planlamalar yapılmadan kolaya mı kaçılıyor artık?

Pazartesi hariç her gün 10.00 – 19.00 arası ücretsiz olarak ziyaret edilebilen Bulgur Palas’ın kütüphanesi ise her gün 22.00’ye kadar açık.