Cumhuriyet Bayramı’nın 98.yılını kutluyoruz.
Kanımca “Cumhuriyet Nedir?’’ diye soran köylü vatandaşımıza en güzel yanıtı, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, “Cumhuriyet, bilhassa kimsesizlerin kimsesidir” diyerek vermişti.
Mustafa Kemal’in bu deyişi Cumhuriyet projesinin bir çağdaşlaşma, kulluktan eşit yurttaşlığa geçiş ve de aklı ve bilimi referans alma projesi olmasının yanında , aynı zamanda sosyal ve de sol bir proje olduğunu gösteriyordu.
Atatürk Neden “Cumhuriyet, Kimsesizlerin Kimsesidir” demişti?
Türkiye, bir doğu imparatorluğunun küllerinden emperyalizme karşı zaferle kurulmuştu. Tarih sahnesinden silinmek üzere olan bir halk, onun önderliğinde Kuvayı Milliye temelinde Cumhuriyet düzenine geçmişti. Siyasal bağımsızlığını kazanan Türkiye ekonomik bağımsızlığını da kazanmalıydı. Ancak bu, askeri zaferden daha da zordu. Çünkü memleketin ekonomisi tam bir yıkıntıydı.
- 13,6 milyon nüfusun 10,3 milyonu kırsal kesimde yaşıyordu.
- Toprak dağılımı adaletsizdi. Ailelerin yüzde 5’i toprakların yüzde 65’ine sahipti. Feodalitenin egemen olduğu doğu ve güneydoğu bölgelerinde ise ağalar devlet konumundaydı.
- Tarım teknikleri son derece geri, köylü eğitimsizdi. Çok az sayıda ziraat mühendisi, veteriner hekim ve tarım teknisyeni vardı.
- Tarımsal üretim halkı besleyemez durumdaydı. Ekmeklik unun bile çoğu dışarıdan getiriliyordu. Şekerimiz ve yağımız yoktu Et, bayramdan bayrama bile bulunamıyordu. Hayvanlar hastalıktan kırılıyordu.
- Nüfusumuzun yarısı hastaydı. Üç milyon insan trahomluydu. Bebek ölümleri yüzde 60’ın üzerinde seyrediyordu. Şehirler tifodan kırılıyordu, kasaba sakinleri hastalığa mahkûmdu, kuşakları kurumuş köyler vardı, 400 bin asker hastalıktan ölmüştü, ordudaki sıtma vakası yüzde 40 seviyesindeydi.
- Bütün sanayi ürünleri dışarıdan alınıyordu. Ülke Avrupa’nın açık pazarı olmuştu.
- Halkın ancak yüzde 7’si okur-yazardı. Darülfünun denilen tek bir üniversite vardı. O’na da üniversite demek zordu. Üstelik Darülfünun hocalarının çoğunluğu da Kemalist Devrimlere sıcak bakmıyordu .
- Kadın- erkek eşitliği söz konusu bile değildi.
Bu olumsuz tespitleri uzatmak olası. Gerçekten ülkenin durumu içler acısıydı. İşte Atatürk ve arkadaşları ülkedeki ortaçağı yenmek, tam bağımsız bir Türkiye yaratmak için olağanüstü atılımlar yaptılar. Ekonomik atılımların en somut göstergelerinden biri tarımda gerçekleştirdikleri işlerdi.
Bu durumdaki Türkiye’de aç insanları doyurmak, çıplakları girdirmek ve hastaları hızla iyileştirmek gibi giderilmesi zorunlu acil görevleri vardı Cumhuriyet kurucularının.
Peki “Cumhuriyet, Kimsesizlerin Kimsesidir” sözünü nasıl hayata geçirdi?
Bunun kökenini 1927 yılında toplanan Cumhuriyet Halk Fırkası Kurultayı’nda kabul edilen “Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik, Halkçılık ve Laiklik ilkeleri” ile 1931 yılında Cumhuriyet Halk Fırkası Kurultayı’nda eklenen “Devletçilik ve İnkılâpçılık” ilkelerinde aramalıyız.
Yoksulluğu yaratan olumsuzluğu gidermek için ülkemizde ilk aşamada, İzmir İktisat Kongresinde alınan kararlar koşutunda 1923-1929 döneminde kısmi bir liberal dönem yaşandığı, ancak gerek 1929 yılında bütün dünyayı etkileyen Büyük Buhran’ın etkisiyle, gerekse sermaye birikiminin yetersizliği nedeniyle hızlı bir kalkınma ve kalkınmanın nimetlerini kamucu bir yaklaşım temelinde eşitlikçi bir uygulama ile dağıtmak için Halkçılık ve Devletçilik politikalarının izlediği gözlemlenmektedir.
Halkçılık ve Devletçilik politikalarının gereği olarak hızla sanayi, tarım ve hizmet sektörlerinde KİT’ler oluşturuldu ve kimsesizler lehine önemli kazanımlar gerçekleştirildi.
Örneğin tarım sektöründe üretim arttı. Türkiye, öncelikle üç beyazda; un, şeker ve bezde dışa bağımlılıktan kurtulmaya başladı. Köylü üzerinde ağa ve beylerin egemenliği giderek azalma yoluna girdi.
Bütün bunlar aynı zamanda ulusal birliğin güçlendirmesine de hizmet etti. Halkın devletine güveni arttı.
Ne yazık ki günümüzde Cumhuriyet’in bütün bu kazanımlarına yeterince sahip çıkamadığımız görülüyor. Türkiye ekonomisi dışa bağımlı bir ülke durumuna geldi.
Çözüm için seçenek Ne?
Türkiye’de egemen olan neo-liberal ekonomi politik program 98 yıllık kazanımı eritiyor.
Çözüm; yoksulluk, gelir dağılımındaki eşitsizlik, işsizlik, pahalılık gibi ortaya çıkan olumsuzluklara karşı ”neo-liberal politikalarla biz daha iyi yönetiriz”den geçmiyor. Yaşanmakta olan krize karşı, yeni bir neo-liberal ekonomi-politikalarını sahneye koymak çözüm değildir.
Çözüm için seçenek; toplumcu, kamucu, halkçı, devletçi, antiemperyalist, kısaca Halkçılık ve Devletçilik temelli ekonomi-politik Cumhuriyetçi bir sol programın yaşama geçirilmesi.
Cumhuriyet Bayramımız Kutlu Olsun.
