” SİYASET SİHİRBAZI” NETANYAHU İÇİN
YOLUN SONU MU?
Bilindiği gibi, geçtiğimiz Salı günü İsrail’de parlamento için seçimler yapıldı.
İsrailli fanatikler tarafından ” siyaset sihirbazı ” olarak adlandırılan Netanyahu’nun, başbakanlıkta 5. dönem için yarıştığı seçime, İsrail siyasetinin çok parçalanmışlığı nedeniyle 14 parti katılmıştı.
Netanyahu kazanması halinde, ülkesinin en uzun süre Başbakanlık yapmış siyasetçisi olmanın yanında, rüşvet soruşturması nedeniyle görevini sürdüren tek başbakan olma ” unvanı”nın da sahibi olacaktı.
Çünkü, Netanyahu hakkında, ilk göreve geldiği yıllardan bu yana; rüşvet, sahtekarlık ve güveni kötüye kullanma suçlamalarını soruşturan İsrail Başsavcısı, bu yılın Şubat ayında dosyasını tamamlamıştı.
İddianameyi hazırlamak için Netanyahu’nun ifadesini alması gerekiyordu. Ancak İsrail Anayasası’na göre, görevi devam eden Başbakan hakkında, iddianame yazılması için görev süresinin sona ermesi gerekiyordu.
TRUMP’IN DESTEĞİ
Netanyahu o sırada İsrail’in tarihindeki en sağcı iktidarın hem Başbakan’ı, hem de Savunma Bakanıydı. Her fırsatta, kendisini Ortadoğu’daki tehditlere karşı, ülkesini en iyi koruyan siyasetçi olarak lanse ediyordu.
Öncesinde Obama’dan göremediği desteği de, 2017 başında ABD Başkanlığı koltuğuna oturan Trump’tan fazlasıyla aldı. Kudüs’ün İsrail’in başkenti olarak tanınmasını sağlamakla kalmadı; 1967 savaşında İsrail’in el koyduğu Suriye’ye ait stratejik Golan Tepelerinin de İsrail’e ait olduğunu nihayet bir ABD Başkan’ına tescil ettirmeyi başardı.
Bu iki sonuç nedeniyle seçimi kazanacağından emindi.
RAKİP GENEL KURMAY BAŞKANI GANTZ
Netanyahu’nun karşısına İsrail Ordusu önceki Genel Kurmay Başkan’ı Benny Gantz çıktı. Gantz, mevcut partilerden Lapid ile Şubat 2019’da kurduğu Merkezci Mavi ve Beyaz Parti ile kendisine rakip oldu.
Gantz, güvenlikçi İsrail halkına sıcak gelen bir isim. Çünkü 2012 ve 2014 yıllarında Gazze’ye yapılan saldırıları acımasızca yönetti.
Netanyahu o günlerde Gantz’ı ” müstesna komutan ” olarak övmüş, ancak bu seçimde karşısında rakip olarak bulunca ”zayıf solcu siyasetçi ” olarak küçümseyici tavır sergilemekten geri durmadı.
9 NİSAN SONUÇLARI
Seçim sonucunda birbirlerine rakip, Netanyahu’nun Likud Partisi ile Gantz’ın Mavi ve Beyaz Partisi 120 sandalyeli Meclis için 35’er milletvekili çıkardı.
İsrail’de yürürlükte bulunan demokrasinin niteliğini algılamak açısından, ana akım iki parti yanında; Arap orijinli Müslüman ve Dürzi’lerin yani Yahudi olmayanların partilerinin ve LGBT topluluğu mensuplarının da parlamentoda temsil edildiklerini vurgulamak gerekir.
Bu ilk seçim sonucunda, merkez sağ Likud’un aldığı oyların üstüne, iki Ortodoks Yahudi Partisi’nin ve diğer sağcı partilerin oyları da eklendiğinde, merkez solun karşısında 10 milletvekili fazla görünen sağ blok lideri olarak hükumeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Rivlin tarafından tekrar Netanyahu’ya verildi.
Netanyahu istediğini tam elde edemese de başsavcının soruşturmasından şimdilik kurtuldu.
Ancak kendisine tanınan sürede hükümeti kuramadı. Çünkü destekçilerinden aşırı milliyetçi seküler parti lideri Libermann, Ortodoks Yahudi’lerin askerlikten muaf olmaları talebine karşı çıkarak hükümet kurma çalışmalarından çekildi.
Anayasaya göre tanınan ek sürede de hükümet kurulamayınca, yeniden seçim yapılmasına karar verildi.
17 EYLÜL SEÇİMİNE DOĞRU
Seçim kararının alındığı mayıs ayından itibaren, Netanyahu öteden beri Filistinli’lere karşı yürüttüğü şahin politikalarını, bu defa Trump ve onun Yahudi damadı Jared Kushner’in de desteğini alarak iyice yükseltti.
Önce Lübnan’daki Hizbullah ile gerilimi yükseltti. Ardından 1980’den bu yana ilk kez Irak’a saldırdı. Suriye’deki İran birliklerinin İsrail’i tehdit ettiği bahanesi ile Suriye’yi bombaladı.
En son 10 Eylül’de, bir süredir İsrailli’lerin yerleşimine açılan Batı Sahili ( West Bank ) olarak bilinen Ürdün Vadisi’ni, seçimi kazanmasının ardından İsrail topraklarına katacağını ilan etme cüretini gösterdi. Aslında bu hareketiyle uluslararası hukuku dikkate almadığını da bütün dünyaya ilan etmekten kaçınmadı.
İlk birkaç gün Arap dünyasından pek ses çıkmamasını da fırsat bilip bu projesinin ayrıntılarını ortaya koyduğunda, yarım asırlık Bağımsız Filistin Devleti hayallerinin sonu olacağını anlayan Filistinliler büyük tepki gösterdi.
Ardından başta Arap Ligi olmak üzere, Suud Kralı Salman, Ürdün Kralı Abdullah ve bazı Arap Devletleri ile Avrupa Birliği’de tepkilerini ortaya koydular.
Netanyahu bütün bunlara aldırmadan seçim sürecinde ve seçim günü, yasalara aykırı bir biçimde kampanyasını sürdürmekten de geri durmadı.
SEÇİM SONUÇLARI
Seçim Netanyahu’nun yenilgisi ile sonuçlandı. Bazı gözlemcilere göre İsrail Başsavcısı Avichai Mandelbilt ile 2/3 Ekim tarihindeki randevusuna iki hafta kalan Netanyahu’nun bu randevuya, şimdiye değin kendisini koruyan Başbakanlık kalkanından yoksun gidecek olması, kendi geleceği açısından her türlü sonuca gebe bir durum. Bunun farkında olan Netanyahu, seçim sonuçlarının hemen ardından Gantz’ı arayıp, İsrail’in güvenliği adına ivedilikle kurulması gereken Birlik Hükümeti görüşmelerine hazır olduğunu bildirdi. Bu çağrısını aynı anda medya yoluyla bütün halka duyurarak Gantz üzerinde kamuoyu baskısı yaratmaya çalıştı. Ancak Gantz kendisinin Başbakan olmasının kabulü halinde görüşmelere hazır olduğunu bildirdi. Dün medyaya yansıyan haberlere göre Cumhurbaşkanı Rivlin’in araya girerek bir çözüm üretmeye çalıştığı açıklandı.
Bütün bu süreci izleyen ciddi yorumcuların bazı görüşlerini bu aşamada yansıtmak yararlı olabilir.
Bunlardan biri, İsrail’de sol eğilimli olarak bilinen Haaretz gazetesinin eski yazarı ve Al-Monitor’un İsrail yorumcusu Akiva Eldar: Eldar Aljazeera’nın Inside Story adlı tartışma programınd şimdi esas sorunun, İsrail’in başına son on senedir bir sürü dert açan Netanyahu’dan kurtulmak olduğunu söyledi. Eldar’a göre en yakın ihtimal, aşırı milliyetçi seküler Libermann’ın da desteğiyle, Cumhurbaşkanı Rivlin’in iki ana akım partiye büyük koalisyonu kurdurup dönüşümlü Başbakanlık için ilk görevi Gantz’a vermesi; Netanyahu’yu da davalarını temizledikten sonra gelip, ikinci dönem başbakanlığı alması için ikna etmesi.
Böyle bir çözümde mutabık kalınmazsa, tek çare olarak üçüncü seçime gidilmesi kalıyor ki; başta Cumhurbaşkanı Rivlin olmak üzere birçok siyasetçi bu seçeneği kabul edilebilir olmaktan bir hayli uzak görüyorlar.
Yine aynı programa katılan, geçmişte Cumhurbaşkanı Simon Peres ve Başbakan Ariel Sharon’a danışmanlık yapmış olan siyonist eğilimli Mitchell Barak, ironi yüklü bir ifade ile eğer büyük koalisyon kurulursa, bu durumda seçimde 13 sandalye elde eden Birleşik Arap Bloku’nun, İsrail Parlamentosu’nun ana muhalefet partisi olabileceğine işaret etti. Yani İsrail’de ortaya çıkan seçim sonuçları hem ülke içinde, hem de dışında siyasi etkileri açısından daha uzun bir süre tartışılacak gibi görünüyor.
Başbakan Netanyahu’nun ise kendisine ve eşine yıllardır yöneltilen suçlamalar nedeniyle başının gerçekten dertte olduğu apaçık ortada.
İsrail’deki yargı sisteminin, yıllardır benzer suçlamalarla karşılarına gelen cumhurbaşkanları, başbakanlar, bakanlar vb. kim olursa olsun, suçları sabit görülenler hakkında verdiği ağır cezalar hatırlandığında, Netanyahu’nun işinin hiç de kolay olmayacağını söylemek mümkün.
Bakalım ” siyaset sihirbazı ” Netanyahu sonu belki de hapse girmeye kadar varacak bu süreçte, kendisini İsrail yargısından kurtarıp tekrar siyasete mi dönecek, yoksa cezaevine girerek geçmişte benzer süreçleri yaşamış diğer siyasetçiler gibi siyaset sahnesinden silinecek mi?
