Kötü yönetim ve ekonomik kriz Sri Lanka’da yönetimi aile klanlığına çeviren Rajapaksaların sonu olurken Devlet Başkanı Gotabaya Rajapaksa’nın bugün resmen istifa etmesi bekleniyor. Sri Lanka Parlamento Başkanı Mahinda Yapa Abeywardena, parlamentonun 15 Temmuz’da yeniden toplanacağını ve yeni devlet başkanının 20 Temmuz’da seçeceğini bildirdi. On binlerce protestocunun, resmi konutu ve ofisini ele geçirdiği Rajapaksa’nın hâlâ nerede olduğu bilinmezken ABD’ye vize başvurusu yaptığı ve reddedildiği öne sürüldü. Yerel basına göre bugün Dubai’ye kaçması bekleniyor. Devlet Başkanı Rajapaksa’nın 13 Temmuz’da istifa edeceğinin bildirilmesi üzerine, ana muhalefet lideri Sajith Premadasa da kolları sıvadı. Premadasa, devlet başkanlığı için yarışacağını açıkladı. Premadasa, ülkesinin içinde bulunduğu karışık durumu “Belirsizlik ve tam anarşi” şeklinde niteledi.
İlmek ilmek yayılan protestoların ardından halk için sırada düzeni değiştirmek var.
Kolombo Üniversitesi emekli öğretim görevlisi Sosyolog Dr. Kumudu Kusum Kumara, BirGün’den Deniz Güngör ve Umut Serdaroğlu’nun sorularını cevapladı.
HALK MEYDAN OKUDU
Protestoyu başlatanlar, ayaklanmanın öncüleri kimler?
İlk protestolar yaklaşık bir yıl önce ülke çapında, devlet yetkililerinin fiyat artışları arasında hızlı kâr elde etmek için gazın bileşimini karıştırması ve böylece halkın hayatını tehlikeye atması nedeniyle oluşan gaz patlamalarına karşı başladı. Ardından, dolar krizi nedeniyle Devlet Başkanı Rajapaksa’nın kimyasal gübre kullanımını yasaklayan ani kararına karşı dalga dalga çiftçi protestoları geldi. Mevcut halk protestoları, bu yılın başında ülkenin dört bir yanındaki insanların gaz, yakıt ve ardından elektrik kesintilerine karşı protestolarıyla başladı. Eyalet polisi ve ordu tarafından vahşice bastırılan Kolombo banliyösü ve ardından sosyal medya aktivistleri, hükümetin olağanüstü hâl ilan ederek bastırmaya çalıştığı GoatGoHome kampanyasıyla 3 Nisan’ı ulusal protesto günü ilan etti. Halkın giderek artan sokağa çıkma yasağına meydan okuması, Galle Face’de protestocuların kitlesel toplanmasına yol açtı. 9 Nisan’dan bu yana GoatGoGama (GGG), kendi örgütsel yapısının siyasi direniş, söylem ve tartışma merkezi olarak ortaya çıktığını ve ana akım siyaset düzeninin dışında, seçilmiş Başkanlık ve Parlamento merkezli kültürel etkinliklerin ortaya çıktığı görüldü. Protestolar ülke çapında devam etti. Üniversiteler Arası Öğrenci Federasyonu liderliğinde çok sayıda öğrenci, Başkanlık Sarayı ve ulusal parlamento gibi kurumların merkezlerini hedef alan protestolara öncülük etti. 6 Mayıs, sendikalar ve protestocular tarafından ulusal hükümet karşıtı grev günü ilan edildi. GGG, protestocularının Başkan ve hükümetinin istifa etmesi talebini destekleyerek işçi sınıfı hareketlerini mücadeleye dâhil etti. Üniversite öğrencilerini, işçi sınıfını ve kamuoyunu Devlet Başkanlığı Sarayı’ndaki barikatları aşmak için birlik olmaya getiren 9 Temmuz protestosu için doruğa ulaşmak adı altında yavaş yavaş büyüyen ittifak demek yanlış olmayacaktır.
Kumudu Kusum Kumara
HALK EGEMENLİĞİ
Sri Lanka halkının talepleri neler? Hükümet yeniden nasıl kurulacak?
Halkın birkaç temel talebi var. İlki halkın gözünde meşruiyetini tamamen yitirmiş olan Devlet Başkanı Gotabaya Rajapaksa ve Başbakan Ranil Wickremasinghe’nin derhal istifa etmesi. İkincisi, acil ekonomik endişeleri ele almak için mevcut parlamento içinde geçici bir hükümetin atanması. Yani mevcut ekonomik kriz tarafından ezilen insanlara yardım sağlamak için acil kısa vadeli bir eylem planının oluşturulması gerekiyor. Temel olarak gıda, yakıt, gaz gibi temel ihtiyaçların sağlanması ve dağıtımının yanı sıra eğitim, sağlık, toplu taşıma ve enerji gibi tesisleriyle ilgili bir program hazırlanmalı. Üçüncüsü, yeni seçimler yapılıncaya kadar ülkeyi istikrara kavuşturacak bir programın kabul edilmesi ve uygulanmasında söz sahibi olabilmeleri için protestocuların temsilcilerinden oluşan bir halk konseyinin atanması isteniyor.
Ayrıca protestocular, mikro finansla çiftçi borçlarının, Leasing ve küçük işletme borçlarının iptalini talep ediyor. Tüm siyasi mahkûmlar olmak üzere şu anda tutuklu olan barışçıl protestocuların serbest bırakılması isteniyor. Siyasi yıldırma ve intikam mağdurları için adalet sürecinin sağlanması; yargısız infaz ve kaybolma mağdurlarının tüm ailelerine adalet sağlamaya yönelik bir program da talepler arasında yer alıyor. Siyasi rejim tarafından çalınan tüm paraları ve varlıkları geri almak ve kanuna göre suçlu olan herkesle ilgilenmek için denetime dayalı bir soruşturma, zenginliğin toplumun yoksul kesimleri lehine yeniden dağıtılması amacıyla mevcut vergilendirme sisteminin tamamen gözden geçirilmesi isteniyor.
Ayrıca, halkın gücünü teyit eden yeni bir Anayasa yürürlüğe girene kadar, Devlet Başkanı’nın yürütme yetkilerini azaltmak, yasayı herkes için adil bir şekilde uygulamak, güçlendirmek için geçici hükümet tarafından önlemler alınmasını ve demokratik kurumlarla beraber mevcut Anayasa’yı daha da demokratikleştirmek gerekiyor.
Son olarak amaç, en erken bir referandum yoluyla halkın egemenliğini onaylayan ve bir dizi kaygıyı kapsayan yeni bir Anayasa’nın kabul edilmesi.
Hindistan’ın Sri Lanka’ya asker gönderdiğine dair iddialar var. Buna bağlı olarak Sri Lanka’yı müdahale etmeye çalışacak dış güçler olacak mı?
Çin’in dış müdahalelerini karabasan gibi yükseltme alışkanlığına sahip iktidar olan Hindistan Halk Partisi’yle (BJP) bağlantılı bir politikacının açıklaması üzerine medyada yer alan haberler tamamen yalanlandı. Ancak bu durum ileriki süreçte Sri Lanka için bir ulusal güvenlik davasına dönüşebilir.
IMF müzakerelerinde ne oldu, neler konuşuldu? Görüşmeler devam edecek mi?
IMF personel düzeyindeki delegasyonunun geçen ay Sri Lanka’ya yaptığı ziyaretten bu yana, görüşmelerde Sri Lanka hükümetiyle yeniden finansman anlaşmasının sonuçlanmaması nedeniyle bu cephede hiçbir ilerleme kaydedilmedi. IMF ziyareti sonucunda hazırlanan raporda, Sri Lanka’nın kamu borcunun “sürdürülemez” olarak değerlendirildiği; paketin yönetim kurulu tarafından onaylanması “Sri Lanka’nın alacaklılarından borç sürdürülebilirliğinin yeniden sağlanacağına dair yeterli finansman güvencesi gerektirecektir” ifadeleri kullanıldı.
IMF, önce Sri Lanka’nın borçlarını “istikrarlı hale getirmek” istediğini söylüyor. Buysa hükümetin, halka elektrik, yakıt, elektrik, yakıt gibi çok önemli hizmetleri sağlayan devlet varlıklarının özelleştirilmesiyle finanse edilecek yeni bir geri ödeme planı üzerinde anlaşmaya varması anlamına geliyor. Krizin yarattığı yükün faturası yine halka kesilecek.
