Cumhuriyet’ten Jale Özgentürk son günlerin önemli tartışma konularından olan temel gelir konusunu yazdı:
İşsizlik sorunu dünyada tehlikeli bir şekilde büyürken ülkeler çare arayışında
İnsanları sokaklara düşüren yoksulluğun önlenmesi için dünya ülkelerinin gündeminde bir süredir “vatandaşlık temel geliri” tartışması var. 28 üyeli Avrupa Birliği’nde 25 Eylül’de bir imza kampanyası başlatılıyor. 1 milyon imzaya ulaşılırsa Avrupa Birliği konuyu gündemine alacak.
İşsizlik tüm dünyanın bir numaralı sorunu. Teknolojinin gelişmesi, robotizasyon, esnek çalışma, mesleklerin kaybolması derken dünya hızla bir sosyal kâbusa yaklaşıyordu. Koronavirüsle birlikte bu kâbus gerçek oldu. Bu süreçte dünyada 320 milyon kişinin işsiz kalacağı belirtiliyor. İşsiz, umutsuz kitlelerin sokağa çıkması için artık ufak bir kıvılcım yetiyor. Türkiye ekonomisi de Kovid öncesi büyük bir krizin içinden geçiyor, işsizlik oranları hızla artıyordu.
Koronavirüs salgını ile son bir yılda işsiz ordusuna katılanların sayısı 500 bini aştı. Ülke genelinde işsiz sayısı 4 milyona dayandı. Umudunu kaybedenlerin oranı her geçen gün artıyor. Bu sorun nasıl aşılacak? Kitlesel işsizlik, kitlesel çaresizliğe nasıl çözüm bulunacak? Bu konuda tartışılan konulardan biri “vatandaşlık temel geliri…”
Tarifi şöyle: “Tüm vatandaşlara, her bir bireye, herhangi bir sınırlama, ayrım veya şart olmaksızın, temel ihtiyaçlarını karşılayabileceği miktardaki parasal büyüklüğün, koşulsuz bir şekilde ve başkaca gelirlerinden bağımsız olarak, devlet tarafından, düzenli olarak, ömür boyu ödenmesi…” Tarifi yapan Türkiye’de bu konuyu gündeme getirmek için yaklaşık 5 yıldır çalışan Dr. Ali Mutlu Köylüoğlu. Bir grup arkadaşı ile Mayıs 2019’da ‘Vatandaşlık Temel Geliri Araştırma Geliştirme Kültür ve Yayma Derneği’ kurmuş.
Köylüoğlu, bu çalışmaların birçok ülkede yürütüldüğünü pandemi sürecinde ise hızlandığını ve aciliyet kazandığını belirtiyor. Köylüoğlu, yaklaşık üç yıldır Evrensel Temel Gelir – Avrupa toplantılarına katılıyor. Bu kapsamda şekillenmesinde kendisinin de büyük katkısı olan bir kampanya gündemde. 25 Eylül 2020’de başlaması planlanan kampanya, Avrupa Vatandaşları İnisiyatifi tarafından yürütülecek.
1 milyon imza toplanırsa bu konu, 28 üyeli Avrupa Birliği’nin karar mekanizmalarının gündemine alınacak. Kabul edilme ihtimali de yükselecek. Köylüoğlu, Türkiye’nin AB tam üyesi olmamasına rağmen Avrupa’da yaşayan milyonlarca Türk’ün çifte vatandaş olduğunu hatırlatıyor. Ve bu vatandaşların imza kampanyasında önemli bir rol üstlenebileceğini ekliyor. Tehlike yaklaşıyor. “Vatandaşlık temel geliri” kavramını bundan sonra daha sık duyacağız.
VATANDAŞI ÖZGÜRLEŞTİRECEK
Ali Köylüoğlu, konunun aslında ilk önce ABD’de Nixon döneminde gündeme geldiğini söylüyor. Gallup araştırmasına göre vatandaşlık temel geliri konusunda destek ABD’de yüzde 49. Fransa ve İngiltere’de yüzde 70’lerdeymiş. Ancak o başka ülkelerden bir örnek beklenmesine gerek olmadığını hatırlatıyor. Kaynak konusundaki eleştirilere de katılmıyor.
Gelirle elde edilecek faydaların bu kaynağı yaratacağını söylüyor. “Vatandaşlık Temel Geliri tüm vatandaşlarımıza onurlu bir yaşam, tercih yapabilme, tercihlerini ifade edebilme, pozitif anlamda ‘Hayır’ diyebilme kabiliyeti kazandıracak, vatandaşlarımızı özgürleştirecektir” diyor.
Ancak bu konunun önünde bazı engeller olduğunu söylüyor ve şöyle sıralıyor: “Vatandaşın vatandaş olduğu için elde edeceği gelirle özgürleşmesi, siyasi partilerin isteyeceği bir gelişme değil. Ayrıca siyasetçilerin bu gelirin topluma olumlu anlamda katacaklarını da yeterince bilmiyor olmaları önemli bir engel.
Bütün dünyada son zamanlarda siyasetçiler bu konuyu gündeme getiriyor ama vatandaşlık geliri kavramının içini boşaltacak, yozlaştıracak şekilde içerik olarak eksik ve farklı uygulamalara neden olması da önemli bir sorun olacaktır. Bunun için bizim çalışmalarımızın amacı halkımızın bilinçlendirmek ve bunu talep etmesidir.”
