Bazı doktorların TV programlarına katılmak, gazetelere özel röportajlar vermek için para ödediğini ve bunun etikolegal ihlal olduğunu belirten TTB, örtülü/gizli reklamın ise yasak olduğunu hatırlattı.
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Konseyi tarafından yapılan açıklamada, TV programları için para ödeyen özel hastaneler ile tıp merkezleri olduğu ve bazı doktorların da ödeme yaparak bu programlara katıldığı bilgilerinin TTB’ye iletildiği belirtilerek “Hekimlerin görsel ve yazılı medyaya para ödeyerek çıkmaları ve buna aracılık edilmesi etikolegal ihlaldir” denildi.
Sağlıkla ilgili konuların da paylaşıldığı çeşitli magazin veya sağlık programlarına hekimlerin para ödeyerek çıkmaları için tekliflerin iletildiği, medyaya yansıdığı gibi TTB üyeleri tarafından da iletildiği belirtilen açıklamada şu ifade kullanıldı:
- “Gelen tekliflerin programın izlenirliğine göre değişen fiyatları içerdiğini görmekteyiz. Maalesef etik ve bilimsel kaygılardan uzak bu şekilde yapılan TV programları için para ödeyen özel hastaneler ile tıp merkezleri olduğu ve bazı doktorların da ödeme yaparak bu programlara katıldığı bilgileri tarafımıza iletilmektedir.”
‘Sağlık hizmetlerinde açık ya da örtülü/gizli her türlü reklam yasaklanmıştır’
Tüm hukuksal düzenlemeler ve meslek etiği ilkeleri gereğince sağlık alanında reklam yapmanın kesinlikle yasak olduğu ve verilebilecek ilanlar ve yapılabilecek bilgilendirmeler için de sınırlılıklar getirildiğinin üstü çizilen TTB açıklamasında şöyle denildi:
- “Örtülü veya gizli reklamların, açık reklamlara göre bireyler üzerindeki etkisinin daha fazla olmasından hareket eden; reklam yasağı olan mal ve hizmet arzı yapan kurum veya kuruluşların, son zamanlarda açık reklamlar yerine örtülü/gizli reklamları tercih ettiği de görülmektedir. Yasal düzenlemelerle açıkça belirtilmiş olan sağlık alanında reklam yasağı nedeniyle, özellikle örtülü reklamlara yönelimin çok yoğun olduğu anlaşılmaktadır. Ancak unutulmamalıdır ki, sağlık hizmetlerinde açık ya da örtülü/gizli her türlü reklam yasaklanmıştır.”
‘Halkın sağlık alanında bilgilenme hakkı, sağlık simsarlarının istismar alanı olamaz’
TTB tarafından yapılan açıklamada medyada sağlık alanında yasağı getiren RTÜK mevzuatı, ticari reklam ve haksız ticari uygulamalar yönetmeliği ve Hekimlik Meslek Etiği Kuralları, Türk Tabipleri Birliği Disiplin Yönetmeliği maddeleri hatırlatılan açıklamada şunlar kaydedildi:
- “Sağlık alanında yapılacak reklamların yaratacağı olumsuzluklar ve kamu sağlığına vereceği zararlar göz önünde bulundurularak gerek hukuksal düzenlemelerde gerekse etik ilkelerde reklam kesin bir şekilde reddedilmektedir.
- Halkın sağlık alanında bilgilenme hakkı ve talebi önemlidir. Anayasa’da kamusal bir hak olarak tanımlanan sağlık hizmetleri hakkında bilgilendirmenin de kamusal bir görev olduğunu unutulmamalıdır. Tıp fakülteleri, Sağlık Bakanlığı ve TTB/tabip odaları olarak halkın sağlık alanında bilgilendirilme görevini yerine getirmek üzere daha fazla emek verilmesi gerektiği açıktır. Halkın sağlık alanında bilgilenme hakkı, tek gayesi para kazanmak olan sağlık simsarlarının istismar alanı olamaz.”
‘Hekimlik meslek sanatının icrası ile bağdaşmaz’
Bu programlarda yapılan, ticari amaçlı itibar kazanma, hasta yönlendirme, hatta bilime uygun olmayan bilgilendirmelerin, hekimlik meslek sanatının icrası ile de bağdaşmayacağı vurgulanan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
- “Para ödeyerek bu programlara katılmaya tevessül eden hastaneleri, doktorları ve bu programları yapanları/aracıları, etik ve hukukî olarak yasak bu uygulamadan vazgeçmeleri konusunda ivedilikle uyarıyoruz.
- Halkın tıbbi konular konusunda bilgilendirilmesine dair kamusal yayıncılık ilkelerine uymak mecra farkı olmaksızın tüm basının ödevidir. Dolayısıyla halkın bilgilendirilmesinin esas olduğu yerde, konuk veya haber kaynağı olarak görüşü sorulan kişiye ödeme yapılamaz, konuk veya kaynak da ödeme yapamaz. Bilgilendirmeler deontolojik ve etik çerçevelerde; bilimsel içerikli ve toplumun taleplerine yönelik olmak zorundadır.”
Sağlık Bakanlığı ve RTÜK’e görevini yapma çağrısı
Hekimlik ve basın meslek ilkelerinin birlikte çiğnendiği bu tür uygulamalar karşısında ilgili meslek örgütlerinin işbirliğiyle çalışması; konuya ilişkin başta Sağlık Bakanlığı olmak üzere, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Reklam Kurulu ve diğer ilgili kurumların da görevlerini yapması gerektiğinin altı çizilen açıklamada “Türk Tabipleri Birliği ve bağlı odaları olarak, bu alanda denetleyici rolümüzü daha hassas yürüteceğimizi ve ortaya çıkan usulsüzlüklerin durdurulması için idari ve hukuki her türlü girişimde bulanacağımızı; ayrıca uyarılarımıza karşın etik dışı davranışlara devam ettiklerini belgelediğimiz programları topluma karşı sorumluluğumuz gereği kamuoyuyla paylaşacağımızı duyururuz” denildi.
