İzmir’in Aliağa ilçesinde bulunan gemi söküm tesislerine getirileceği açıklanan ve büyük tartışmalara yol açan asbest yüklü Nae Sao Paulo gemisine sivil toplum örgütleri, meslek odaları ve yerel yönetimden tepki geldi. Konuyla ilgili gelişmeleri değerlendirmek ve izleyecekleri yol haritasını duyurmak amacıyla ortak bir açıklama düzenleyen Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB), İzmir Tabip Odası, Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) ve İzmir Barosu’nun mücadelesine destek verdiğini ve bireysel olarak dava açacağını duyuran İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, İzmirlileri ortak mücadeleye davet ederek, “Hindistan’ın kovaladığı gemiyi biz niye alıyoruz? Süreç son derece güven vermeyen, şaibeli bir açıklamayla yürüyor. Çevreyi, Çevre Bakanlığı’ndan korumak çok üzücü bir tablo. İzmir sahipsiz değil. İzmir’e sahip çıkmaya, İzmir’i atıklardan, çöplük olmaktan korumaya devam etmek için elimizden geleni yapacağız” dedi.
Cumhuriyet’ten Erman Şentürk’ün haberine göre asbest yüklü gemiyle ilgili olarak İzmir Mimarlık Merkezi’nde düzenlenen toplantıda konuşan Büyükşehir Belediye Başkanı Soyer, süreçle ilgili şaibeli açıklamalar yapıldığını ve geminin söküm için Aliağa’ya gelmesine karşı olduklarını belirterek, “Gemiyle ilgili bakanlığın yaptığı açıklamalar hiç güven vermiyor. Gemiyi gezdiririz, geldiğinde herkes görsün deniyor. Biz gezip neyi göreceğiz? Hindistan’ın kovaladığı gemiyi biz niye alıyoruz? Süreç son derece güven vermeyen, şaibeli bir açıklamayla yürüyor. Aliağa’da 40 yıldır devam eden gemi söküm işlemleri var, işletmelerin üçte ikisinin neye göre işlem yaptığı belirsiz. Bir mandıra açarken ÇED raporu almak zorundasınız. Ama binlerce ton gemilerin söküldüğü bir yerde hiçbirinin ÇED mevzuatına tabi olmadığını görüyoruz. Bu, kabul edilebilir bir şey değil. Seferihisar’da orkinos çiftliklerine karşı mücadele ederken bana ne yapıyorsun diye soruyorlardı. Çevreyi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan korumaya çalışıyorum derdim. Bundan gurur duymuyoruz. Çevreyi, Çevre Bakanlığı’ndan korumak çok üzücü bir tablo” dedi.
Soyer, İzmirlilere mücadele çağrısı yaparak şunları ekledi:
“Gücümüz yettiğince şeffaf, İzmirlinin rahatlıkla görebileceği, içine sineceği, kimsenin kuşkuyla bırakılmayacağı bir süreç izlenesin istiyoruz. Tunç Soyer olarak, bu şehrin vatandaşı olarak, kişisel dava sürecini başlatmayı düşünüyorum. Bakanlığa çağrı yapıyoruz. Bu süreç böyle cereyan etmesin, bu gemiyi durdurun. Mücadeleyi uluslararası bir mücadele haline getireceğiz. Tüm İzmirlileri de bu mücadeleye davet ediyorum. İzmirlilerin içi rahat olsun. İzmir sahipsiz değil. İzmir’e sahip çıkmaya, İzmir’i atıklardan, çöplük olmaktan korumaya devam etmek için elimizden geleni yapacağız. İzmir’de bu duyarlığı taşıyan tüm sivil toplum kuruluşlarını, vatandaşları bu mücadelenin parçası olmaya davet ediyoruz.”
Kurumlar adına hazırlanan ortak açıklamayı okuyan TMMOB İzmir İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Aykut Akdemir ise geçmişte yaşanan benzer süreçleri hatırlatarak resmi makamlara uluslararası sözleşmeleri uygulamaları yönünde çağrıda bulunarak şunları söyledi: “Çevre Kanunu’nun 13. maddesine göre tehlikeli atıkların ithalatı yasaktır. Aynı şekilde, ülkemizin de taraf olduğu Basel Sözleşmesi ve İzmir Protokolü de tehlikeli atık ithalatını ve ülkeler arası transit geçişini yasaklamaktadır. Sao Paolo Gemisi yaşanan ilk örnek değildir. Aliağa Gemi Söküm Tesisleri’nde 1974 yılından beri sökülen gemilerden çıkarılan her türden tehlikeli zararlı kimyasal sınıfından olan bileşenlerin miktarı, nerede ve nasıl bertaraf edildiğine dair bilgi belgeler bulunmamaktadır. Aliağa Gemi Söküm Tesisleri’nde yaşanan örnekler, yönetim ve denetim mekanizmalarındaki eksiklikler ile çevre ve halk sağlığı sorunları ile bölgede çalışan işçilerin iş sağlığı güvenliğine yönelik olumsuzluklar geri dönülmez sonuçlara yol açmaktadır. Akdeniz havzasında sadece Aliağa’da gemi sökümü yapılmaktadır. Son 5 yıl içinde 741 gemi sökümü yapıldığı bilgisi paylaşılmış olup, bu sayı giderek artmaktadır. Hangi şartlarda hangi özellikte gemiler olduğu ve sökümü sonucunda ne gibi maddelerin açığa çıktığı konusunda kamuoyu ile paylaşılan hiçbir bilgi yoktur. Avrupa’nın ürettiği ancak kendi topraklarında bertaraf etmediği, başka ülkelerin kabul etmediği atıkların gönderildiği bir çöplük haline getirilmesini kabul etmiyoruz. Gemi hakkındaki iddialar ile ilgili olarak sorularımıza ilgili kurum, kuruluş ve kişiler tarafından belgelerle birlikte cevap verilmeden, kamuoyu bilgilendirilmeden geminin ülkemiz karasularına girişine izin verilmemeli, söküm işlemi gerçekleştirilmemelidir. Aksi durumda, sürecin hukuksuzca yürütüldüğü ve fiili durumla tehlikeli atığın ülkemize sokulduğuna dair endişelerimiz pekişecektir. Kamusal sorumluluğumuz, yasa ve mevzuatımızın bize verdiği görev ve sorumluluk kapsamında süreci takip edeceğimizi kamuoyuna duyururuz.”
İzmirlilere sivil itaatsizlik ve eylem çağrısında bulunan İzmir Barosu Başkanı Özkan Yücel ise “Her yeni gemide, her yeni olayda duyarlılığımızı dile getirip davalar açıyoruz. Açtığımız davalara çıkan kararlar haklılığımızı gösteriyor ancak biz o kararları uygulayana kadar söküm işlemleri tamamlanmış oluyor. Bu anlamda çalışan ülkelere baktığınızda bile Türkiye’nin içinde bulunduğu riski anlamak mümkün. Lideriz ancak insanlara zarar veren işlerde lideriz. Süreç bize davaların yeterli olmadığını gösteriyor. Bu kez farklı bir yola ihtiyaç var. O tesislere yanaşan gemi sökülüyor. Sökülmesin istiyorsak bu kez daha büyük mücadeleye ve sivil itaatsizliğe ihtiyaç var. O alanın küçük büyük tekneler ile doluşması ve geminin limana yansımasını engellemek gerekiyor” diyerek görüşlerini paylaştı.
