Yurttaşın payına açlık ve yoksulluk düştü. Ekonomik kriz, artan işsizlik, fahiş zamlar nedeniyle artık milyonlarca haneye temel gıda ürünü bile girmiyor. Gıdadan, barınmaya, sağlıktan ısınmaya okul ihtiyaçlarına, engelli bakımına kadar birçok alanda milyonlarca yurttaş desteğe muhtaç hale geldi. 2021 yılında 27 milyon 189 bin 433 kişi yardım aldı. Geçen yıl 5 milyon 903 bin 515 hane sosyal yardımlardan faydalanırken bu hanelerden 2 milyon 476 bin 457’si düzenli yardım, 5 milyon 276 bin 998’i süreli yardım aldı, 1 milyon 849 bin 940 hane ise hem düzenli hem de süreli yardımlardan faydalandı.
2021’de 2 milyon 830 bin 5370 hanede yaşayan 11 milyon 369 bin 761 kişi gıda yardımı aldı. Gıda yardımı alan kişi sayısı 2020’ye göre yüzde 157 artış gösterdi. Gıda yardımı ise Ramazan ve Kurban bayramları olmak üzere yılda sadece iki kere yapılıyor. Geçen yıl ayrıca Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından 3.7 milyon haneye patates ve soğan yardımı da yapıldı.
97.8 MİLYAR TL HARCAMA
Cumhuriyet’ten Şehriban Kıraç’ın haberine göre İzmir Tabip Odası üyesi Dr. Ergün Demir ve İstanbul Tabip Odası Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Güray Kılıç yaptıkları araştırmada, Türkiye’deki yoksulluk ve muhtaçlık durumunun dramatik durumunu gözler önüne serdi. Dr. Demir ve Dr. Kılıç, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın 2019-2020-2021 faaliyet raporlarından derlediği “Türkiye’de Rakamlarla Yoksulluk, Muhtaçlık Durumu/ Sosyal Yardımlar 2021” araştırmasına göre, Türkiye’de aralarında yaşlıların, engellilerin, gençlerin, çocukların da olduğu 27 milyonu aşkın kişi sosyal yardım aldı. Dr. Güray Kılıç ve Dr. Ergün Demir, yaptıkları araştırmada şu çarpıcı tespitlere yer verdi:
– 2021’de tüm kamu kurumları tarafından yapılan sosyal yardım harcaması 97.8 milyar TL oldu. Sosyal yardımların GSYH içindeki oranı yüzde 1.74 olarak gerçekleşti.
– Sigortalı bir işte çalışmayan veya herhangi bir kapsamda sosyal güvencesi olmayan kişilerin ortalama aylık gelirlerinin kişi başı asgari ücretin 1/3’nün altında olan vatandaşların genel sağlık sigortası (GSS) primi genel bütçeden ödeniyor. 2021’de 9 milyon 482 bin 940 kişinin GSS primi devlet tarafından ödendi. 2020’de bu sayı 7 milyon 810 bin 588 kişiydi.
– Şartlı Sağlık Yardımları (ŞSY) kapsamında 2021’de 1 milyon 230 bin 12 kişiye 494 milyon TL ödeme yapıldı.
– 2021’de, Engelli Aylığı kapsamında toplamda 631 bin 755 kişiye 5 milyar 151 milyon TL, Engelli Yakını Aylığı (18 yaş altı) kapsamında 98 bin 116 kişi için 620 milyon TL ödeme yapıldı.
– İhtiyaç sahibi olan vatandaşlardan 65 yaşını doldurmuş yaşlılara aylık bağlanıyor. 2021 yılında 836 bin 665 kişi için 7 milyar 458 milyon 919 bin 533 TL ödendi.
– Şartlı Eğitim Yardımı (ŞEY) kapsamında 2021’de 2 milyon 128 bin 750 kişiye 898 milyon TL ödendi. ŞEY, sosyal güvencesi olmayan ihtiyaç sahibi ailelere, çocukların örgün eğitime devam etmeleri şartıyla yapılıyor.
OY TEHDİDİ OLARAK KULLANILIYOR
Dr. Kılıç ve Dr. Demir’e göre, sosyal yardım harcamaları siyasetçilerin cebinde çıkmıyor ve “Oy” tehdidi olarak kullanılıyor. Oysa sosyal yardımlar aslında bir lütuf değil devletin karşılaması gereken yasal bir hak. Dr. Kılıç ve Demir, Türkiye’de yaşayan yurttaşların giderek daha fazla yoksullaştığını vurgulayarak şu ifadeleri kullandı:
– Yoksulluk en fazla çocukları, kadınları, yaşlıları ve özürlüleri sosyal dışlanma riskiyle karşı karşıya bırakıyor. Kriz dönemlerinde sosyal yardımlar daha da artmalı. Yoksullaşma ve gıda kıtlığı artacak.
– Ücretli kesimin alım gücünün hızla gerilediği, enflasyon oranın arttığı, işsizliğin tırmandığı görülüyor. Yoksullaşma ve geçim sorununun şiddetlenmesi nedeniyle ailelerin çoğu yaşamlarını en asgari düzeyde sürdürebilmek için komşularından, ailelerinden ve sosyal yardım programlarından destek alıyor.
– Sosyal yardımlardan yararlanan kişi sayısında ve sosyal yardım program harcamalarında son yıllardaki artışın en önemli nedenleri arasında işsizlik, yoksulluk, eğitim ve sağlık hakkına erişimde yaşanan sorunlar ve gelir eşitsizliğinin yattığı görülüyor.
– Türkiye sosyal yardım istatistikleri bülteninin yayımdan kaldırılmasıyla gerçek yoksulluk envanterine ulaşılmıyor. Bu rakamlar yeniden açıklanmalı.
